محمد شیخی؛ میترا عظیمی
چکیده
امروزه بسیاری از کارشناسان برنامهریزی و نظریهپردازان علوم منطقهای پذیرفتهاند که علاوه بر روستا و شهر، منطقه شهری نیز به یک فرم جدید اسکان بشر تبدیل شده است. منطقهشهری تفاوت‌های عمده ساختاری و عملکردی با روستا و شهر دارد. این مناطق از توان نهفتهای برخوردارند که بروز آن مشروط به شناخت و تعیین صحیح محدوده منطقه شهری ...
بیشتر
امروزه بسیاری از کارشناسان برنامهریزی و نظریهپردازان علوم منطقهای پذیرفتهاند که علاوه بر روستا و شهر، منطقه شهری نیز به یک فرم جدید اسکان بشر تبدیل شده است. منطقهشهری تفاوت‌های عمده ساختاری و عملکردی با روستا و شهر دارد. این مناطق از توان نهفتهای برخوردارند که بروز آن مشروط به شناخت و تعیین صحیح محدوده منطقه شهری و سپس برنامهریزی و مدیریت متناسب برای آنهاست. بدیهی است به منظور دستیابی به یک برنامهریزی صحیح برای مناطق شهری، میباید ابتدا مرز و محدوده آنها مطابق با موازین علمی‌تعیین شود. در ایران از سال 1374 منطقههای شهری به رسمیت شناخته شدند و تلاشهای گوناگونی جهت دستیابی به تعیین علمی‌مرز و محدوده این مناطق آغاز شد. اما آنچه که در عمل دیده میشود، تعیین این محدودهها اغلب با اتکا بر تقسیمات سیاسی- اداری است. از آنجا که منطقه شهری تهران بزرگترین منطقه شهری در کشور بشمار می‌رود و دارای عملکردهای ملی و فراملی است، انجام هرگونه برنامهریزی و سیاستگذاری برای آن مستلزم تعیین دقیق و علمی‌محدوده‌این منطقه شهری است. در این پژوهش پس از بررسی تمام روش‌های مرسوم، از روش «تحلیل عاملی» به عنوان روشی تکمیلی در راستای تعیین مرز و محدوده منطقه شهری تهران با اتکا بر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استفاده شده است. به این ترتیب که 50 شاخص اقتصادی و اجتماعی در سطح شهرستان استخراج و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS، تحلیل عاملی اجرا شد. در نهایت نتایج برآمده از تحلیل عاملی، به نقشه GIS استان تهران لینک داده شد و پس از تهیه لایههای گوناگون، خروجی پژوهش در قالب نقشه بدست آمد. مطالعات این پژوهش نشان میدهد که با استفاده از روش تحلیل عاملی، محدوده منطقه شهری تهران برابر با محدوده کل استان تهران به جز شهرستان‌های فیروزکوه و نظرآباد است.
