Document Type : Research Paper
Authors
PhD student of urban and regional planning, faculty of architecture and urban planning, Shahid Beheshti University
Abstract
Residential policy-making is one of the critical subject areas of urban policy-making. Due to the strong social aspect of housing and its tremendous effects on macro- and micro-economy, the provision of housing is within the obligations of the public sector. The public policy-making that ignores housing as a social right, culminates in urban spatial inequality. The housing problem in Tehran, which is both a part of an inclusive national problem and an urban problem of this metropolis, has given rise to spatial inequality. Understanding the impact of urban policies and tracking the causes of the emergence of residential inequality enables policy-making to address and tackle this planning problem. This paper focuses on the process and the content of the influential sectoral and integrated spatial residential policies implemented in Tehran to explore the effects of various policies on spatial inequality.To achieve this purpose, a dual descriptive-analytical path, based on the deductive research strategy, is designed. Utilizing a combined comparative and longitudinal analysis of the housing condition and thematic content analysis of policies in temporal-politically defined periods, and based on the criteria defined in the first section of this article, we explored the spatial inequality in Tehran.Our findings indicate a great distance concerning the agendas of these policies and a manner of policy-making that could effectively encounter inequality as a complex -- though avoidable -- urban problem of Tehran. This paper suggests an approach and framework for residential policy-making that is able enough to deal with the problem of spatial inequality in Tehran in general and especially in its housing structure.
Keywords
- ابراهیم‌نیا، وحیده و عبدی دانشپور، زهره. (1396)، «سیاست‌گذاری در بزرگ‌شهر تهران: واکاوی دوگانة یکپارچگی- غیریکپارچگی». فصلنامة هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، دورة 22 شمارة 1: 28-15
- اخوان گوران، پدرام. (1393)، «تحلیل و ارزیابی سیاست پژوهی نقش پذیری نهادهای رسمی در فرایند تأمین زمین و مسکن شهری با ارائه راهکارها و پیشنهادات در ایران». فصلنامة مدیریت شهری، دوره 13، شماره 36: 181-155
- اطهاری، کمال. (1385)، «طرح جامع مسکن: خروجی اضطراری». مجله روند اقتصادی، شماره 30: 61-60
- اطهاری، کمال. (1389)، «اقتصاد شهری و اقتصاد شهر در ایران». مجله اقتصاد شهر، شماره 7: 65-56
- اطهاری، کمال و یزدانی بروجنی، فردین. (1387)، «بورژوازی مستغلات؛ کژکارکردی جامعه، کژتابی شهر». مجلة چشم انداز ایران، شماره 48: 50-43.
- اعظم آزاده، منصوره. (1381)، «چگونگی جدایی گزینی سکونتی در شهر تهران». مجلة علوم انسانی، شماره 45-44: 50-25.
- بیات، آصف. (1391)، سیاست‌های خیابانی، جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمه: سیداسدالله نبوی چاشمی، انتشارات پردیس دانش، تهران.
- پایگاه خبری پول‌نیوز. (1396)، «آمار آقای وزیر از واحدهای مسکونی خالی در کشور». بازیابی شده در http://www.poolnews.ir بازیابی شده در تاریخ 28/9/1396
- پورمحمدی، محمدرضا؛ صدرموسوی، میرستار و عابدینی، اصغر. (1391)، «تحلیلی بر سیاست‌های تأمین مسکن توسط دولت با تأکید بر برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران». فصلنامة مطالعات شهری، شمارة 3: 43-34
- جلیلی صدر آباد، سمیه. (1390)، استفاده از سازوکار برنامه‌ریزی در جلوگیری از پدیده دولتمندانه‌گری (نمونه موردی: منطقه شش در شهر تهران). پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، به راهنمایی دکتر زهره عبدی دانشپور، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- جهان اقتصاد، «سهم دولت در ساخت‌وساز مسکن ۳ تا ۵ درصد است». منتشر شده در وبسایت http://jahaneghtesad.comبه تاریخ 7/3/1395
- خبرگزاری ایرنا. (1396)، «گفتگو با مدیرکل ستاد بازآفرینی وزارت راه و شهرسازی» مورخ 1/2/1396. بازیابی شده در آدرس اینترنتی http://www.irna.ir/fa/News/82500711،. بازدید شده در تاریخ 1/12/1396.
- خبرگزاری تسنیم. (1398)، «متوسط قیمت تمام‌شده ۲ میلیون‌تومانی طرح ملی مسکن». خبر مورخ 18/8/1398 بازبینی شده در تاریخ 20/2/1399 در آدرس https://tn.ai/2136596
- خبرگزاری فارس. (1396)، «مدیرکل راه‌وشهرسازی استان تهران در گفت‌وگو با فارس: تعداد دقیق واحدهای خالی از سکنه تهران تا دو ماه آینده مشخص می‌شود». خبر مورخ 22/2/1396 بازبینی شده در تاریخ 20/4/1396 در آدرس http://fna.ir/TID8GK
- خبرگزاری مهر. (1396)، «ترکان، مشاور رئیس جمهور در امور هماهنگی نوسازی بافت‌های فرسوده شد». قابل بازبینی در https://www.mehrnews.com بازبینی در مورخ 30/10/1396 شناسة خبر 4182111
- خلیلی عراقی، منصور و حسنی، احمد. (1394)، درآمدی بر اقتصاد مسکن. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
- عبدی دانشپور, زهره. (1378)، «تحلیل عدم تعادل فضایی در شهرها». فصلنامة صفه، شماره 29: 57-34.
- عبدی دانشپور, زهره. (1381)، «بازار مسکن شهری و برنامه‌ریزی مسکونی». فصلنامة صفه، شماره 34: 23-24.
- عبدی دانشپور, زهره. (1385). «تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های پیراشهری؛ کوششی در استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در تهران». فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 36: 14-15.
- عبدی دانشپور، زهره و شفیعی، امیر. (1397)، «تحلیل نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران: بررسی دگرگونی قیمت مسکن در دورة زمانی 1370 تا 1395». فصلنامه جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 52: 292-267
- دفتر طرح و برنامه‌ریزی. (1346)، «برنامه عمرانی پنج‌ساله شهرداری تهران 1351-1347»، قابل دریافت از کتابخانه مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، کد کتابخانه: گ، ۳۲۷۶.
- دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. (1363)، «تجزیه و تحلیل حاشیه‌نشینی و ارزیابی اسکان گودنشینان». گزارش سازمانی شمارة 237. قابل دریافت از کتابخانه مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، کد کتابخانه: گ، 1470.
- دنیای اقتصاد. (1396)، «استارت طرح مسکن پیشگام»، روزنامه مورخ 13/8/1396
- راغفر، حسین؛ محمدی فر، زهرا و سنگری مهذب، کبری. (1392). «اندازه گیری فقر چند بعدی در شهر تهران». مجلة پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار، شماره 13(2): 1-16.
- رفیعی، مینو. (1376)، «مسکن شهری در ایران: چشم انداز آتی و توسعه پایدار». نشریه تعاون، شمارة 75: 31-28.
- سازمان برنامه. (1347)، طرح جامع تهران، تهیه شده توسط مهندسین مشاور فرمانفرمائیان و گروئن. گزارش سازمانی منتشر شده توسط سازمان برنامه.
- سازمان برنامه‌ریزی شهر تهران. (1361)، «برنامه‌های پنج‌ساله عمرانی شهرداری تهران؛ قسمت اول: برنامه‌های عمرانی شهرداری مناطق»، قابل دریافت از کتابخانه مرکز مطالعات، کد کتابخانه: گ، 1031.
- سجادیان، ناهید. (1380)، «تحلیل جغرافیایی سیاست‌های مسکن شهری تهران و پیآمدهای ناشی از آن». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 430-407
- شمس، مجید و پالیزبان، سیاوش. (1389)، «بررسی تأثیر سیاست‌های اقتصادی مبتنی بر درآمد نفت بر بازار مسکن در ایران». فصلنامهجغرافیایانسانی، سال 3، شماره 1.
- شورای انقلاب. (1358)، لایحه قانونی اجازه انتقال اراضی ملی شده سیاه دشتک پایین. بازیابی شده در http://rc.majlis.ir/fa/law/show/98292 بازدید شده در تاریخ 16/9/1396
- شیخ‌بیگلو، رعنا. (1393)، «اهمیت سیاست‌گذاری در بخش مسکن و ارزیابی وضعیت شاخص‌های مسکن در ایران». مجله معماری و شهرسازی پایدار، دوره 2، شماره 1: 82-71
- عبدی، محمدعلی؛ مهدیزادگان، سیما و کردی، فرزانه. (1390)، شش دهه برنامه‌ریزی مسکن در ایران (1487-1327). انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
- عسگری، علی. (1369)، قیمت و قیمت‌گذاری؛ مبانی، روش‌ها و سیاست‌ها. موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
- قاراخانی، معصومه. (1398)، دولت و سیاست اجتماعی در ایران. انتشارات آگاه
- قنبری، ابوالفضل و ظاهری، محمد. (1389)، «ارزیابی سیاست‌های کلان مسکن در برنامه‌های قبل و پس از انقلاب اسلامی ایران». فصلنامة مسکن و محیط روستا، شمارة 132: 90-77
- کامروا، محمدعلی. (1388)، شهرسازی معاصر ایران. انتشارات دانشگاه تهران
- لیلاز، سعید. (1392)، موج دوم تجدد آمرانه در ایران، تاریخ برنامه‌های عمرانی سوم تا پنجم. تهران: انتشارات نیلوفر، چاپ اول.
- ماجدی، حمید. (1388)، «ارزیابی سیاست‌های زمین شهری و مسکن در کشور». مجله اقتصاد شهر، شماره 4.
- مجتهدزاده، غلامحسین. (1374)، «فعالسازی بازار مسکن در ایران». در مجموعه مقالات دومین سمینار سیاست‌های توسعه مسکن در ایران، جلد دوم: 325-311
- مجتهدزاده، غلامحسین. (1383)، «بررسی سیاست‌های محلی مسکن در ایران و انگلیس». فصلنامة هنرهای زیبا، شمارة 17. صفحات 30-19
- مجلس شورا. (1359)، آیین‌نامة مالی شهرداری‌ها. قابل بازیابی در:
http://rc.majlis.ir/fa/law/show/96076 بازیابی شده در تاریخ 16/9/1396
- مجلس شورا. (1345)، قانون شهرداری‌ها. در منصور، جهانگیر، مجموعه قوانین و مقررات مربوط به استان، شهر، شهرستان، روستا و شهرداری، نشر دیدار، چاپ پانزدهم، 1389.
- مجلس شورا. (1360)، الف. قانون تعویض اراضی سیاه دشتک به اراضی دیگر مصوب شورای انقلاب. بازیابی‌شده در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90232 بازدید شده در تاریخ 16/9/1396
- مجلس شورا. (1360)، ب. قانون نحوه انجام معاملات واحدهای مسکونی. بازیابی شده در http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90194 بازیابی‌شده در تاریخ 16/9/1396
- مجلس شورا. (1369)، قانون برنامة اول توسعة اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. بازیابی‌شده در http://rc.majlis.ir/fa/law/show/91755 مشاهده شده در تاریخ 30/10/1396
- مجلس شورای اسلامی. (1387)، قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضة مسکن. http://rc.majlis.ir/fa/law/show/133844 بازیابی شده در تاریخ 16/9/1396
- مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1390)، سیاست‌های کلی آمایش سرزمین. بازیابی‌شده در http://81.91.157.27/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/approved%20general%20policies%20of%20land%20preparation%2021-09-90.aspx.html. بازدیدشده در تاریخ 19/11/1396.
- مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1389)، الف. سیاست‌های کلی نظام در بخش شهرسازی. بازیابی‌شده در:
http://81.91.157.27/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/POLICY%2029-11-1389-%20About%20Urban.aspx.html. بازدید شده در تاریخ 19/11/1396.
- مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1389)، ب. سیاست‌های کلی نظام در بخش مسکن. بازیابی‌شده در: http://81.91.157.27/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/Policy%2002-09-1381-%20about%20%20Buliding.aspx.html. بازدید شده در تاریخ 19/11/1396.
- مطهری، عبدالحسین. (1374)، «مسکن و جایگاه آن در نظام برنامه‌ریزی کشور». در مجموعه مقالات دومین سمینار سیاست‌های توسعه مسکن در ایران، جلد دوم: 412-397
- مدنی‌پور، علی. (1381)، تهران ظهور یک کلانشهر، ترجمه: حمید زرآزوند. انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
- منجذب، محمدرضا و مصطفی‌پور، مصطفی. (1392). «بررسی اثرات مسکن مهر بر بازار مسکن در ایران». مجله سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 1، شماره 3: 15-1
- وزارت راه و شهرسازی. (1392)، ارزیابی طرح مسکن مهر. تهیه کننده شرکت مشاور رهپوساخت شارستان، انتشارات آذرخش.
- هیئت وزیران. (1362)، مصوبه تأمین اعتبار و اختصاص یک میلیارد ریال جهت خرید املاک داخل محدوده طرح خرید املاک گودهای جنوب تهران به شهرداری تهران و سازمان برنامه و بودجه. بازیابی‌شده در وبسایت مرکز پژوهش‌های مجلس به آدرس http://rc.majlis.ir بازیابی شده در تاریخ 16/9/1396
- یزدانی، فردین. (1382)، «برنامه حمایتی مسکن». فصلنامة تأمین اجتماعی، شماره 12: 134-127.
- Angel, Shlomo. (2000). Housing Policy Matters: A Global Analysis. USA: Oxford University Press.
- Balchin, Paul.N., & Rhoden, Maureen. (2002). Housing Policy: An Introduction. London: Routledge.
- Chua, Beng H. (1997). Political Legitimacy and Housing: Stakeholding in Singapore. London: Routledge.
- Elisa Van, Waeyenberge. (2018). "Crisis? What crisis? A critical appraisal of World Bank housing policy in the wake of the global financial crisis." Environment and Planning A, Economy and Space, 50 (2), 288–309.
- Farahani, Ilia. (2013). "Vanished in Gaps, Vanquished in Rifts: The Social Ecology of Urban Spatial Change in a Working Class Residential Area, Peykan-Shahr, Tehran, Iran." Journal of Political Ecology, 20, 395-412.
- Forrest, Ray, & Murie, Alan. (2014). Selling the Welfare State: The Privatisation of Public Housing. Taylor & Francis.
- Harvey, David. (2007). A Brief History of Neoliberalism. USA: Oxford University Press.
- Harvey, David. (2010). Social Justice and the City. USA: University of Georgia Press.
- Jones, Colin, & Watkins, Craig (2009). Housing Markets and Planning Policy. Wiley.
- Keivani, Ramin, & Werna, Edmundo. (2001). Modes of housing provision in developing countries. Progress in Planning, 55(2), 65-118.
- Maricato, Erminia. (2009). Fighting for Just Cities in capitalism’s periphery (Bruno G. Lobo & Karina Leitão, Trans.). In Peter Marcuse, James Connolly, Johannes Novy, Ingrid Olivo, Cuzand Potter, & Justin Steil (Eds.), Searching for the Just City; Debates in urban theory and practice (194-213). New York: Routledge.
- Maxwell, Joseph.A. (2012). Qualitative Research Design: An Interactive Approach. SAGE Publications.
- Minton, Anna. (2013). Common Good(s): Redefining the public interest and the common good. Retrieved from http://howtoworktogether.org/think-tank/anna-minton-common-goods-redefining-the-public-interest-and-the-common-good/
- Pozdena, Randall j. (2010). "Housing and the economy: a new paradigm?", Center for Real Estate Quarterly Journal, 4(3), 8.
- Pugh, Cedric. (1994). "Housing policy development in developing countries: The World Bank and internationalization, 1972–1993." Cities, 11(3), 159-180.
- Pugh, Cedric. (2013). Sustainable Cities in Developing Countries, Taylor & Francis.
- Reeves, Paul.F. (2005). An Introduction to Social Housing, Elsevier Butterworth-Heinemann.
- Turner, Bengt., Hegedüs, Jozsef, & Tosics, Ivan (Eds.). (1992). The Reform of Housing in Eastern Europe and the Soviet Union, Routledge.
- Willis, Kenneth, & Tipple, Graham. (2003). "Methods of analysis and policy. In G. Tipple (Ed.)." Housing the Poor in the Developing World, Taylor & Francis.
)