نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار،گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

نقطه اشتراک برنامه‌ریزی شهری و عدالت اجتماعی در شهر، عدالت توزیعی است. اساس توزیع عادلانه خدمات شهری نیز توجه به دو معیار قابلیت دستیابی و چگونگی پراکنش فضایی خدمات می‌باشد. هدف این پژوهش تحلیل تعادل فضایی دسترسی به خدمات شهری در شهر اقلید می‌باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده‌های مورد نیاز با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه گردآوری شد. جامعه آماری، شهروندان 15 محله شهر اقلید می‌باشند. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران، برابر با 381 خانوار تعیین گردید. برای تحلیل داده‌ها از آزمون t تک نمونه‌ای، آزمون فریدمن، ضریب همبستگی اسپیرمن، و تکنیک VIKOR و AHP استفاده شد. نتایج نشان داد که دسترسی به خدمات در سطح محلات بر اساس آزمون t تک نمونه‌ای دارای تفاوت معناداری است. بر حسب تکنیک ویکور، محله حسین‌آباد با مقدار 0004/0 بیشترین دسترسی به خدمات شهری و محله زینبیه با مقدار 971/0 کمترین دسترسی را داشته است. بر حسب ضریب همبستگی اسپیرمن نیز در شهر اقلید، مابین دسترسی فضایی به خدمات و کیفیت زندگی در سطح 99 درصد اطمینان، رابطة معنادار و مستقیمی وجود دارد. اما بر اساس همین ضریب مشخص گردید که در شهر اقلید بین دسترسی به خدمات و جمعیت رابطة معناداری وجود ندارد. بر حسب نتایج آزمون فریدمن نیز محله الیاسان با مقدار 96/11 دارای بالاترین سطح کیفیت زندگی می‌باشد. در مجموع نتایج بیانگر عدم تحقق تعادل فضایی در دسترسی به خدمات شهری در شهر اقلید می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Spatial Balance of Access to Urban Services: Case Study ofEghlid

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Ghadiri 1
  • Hasan Hekmatnia 2
  • z r 3

1 Geography and urban planning, Payame Noor University

2 Associate professor of Geography and urban planning, Payame Noor University

چکیده [English]

The point of shared urban planning and social justice in the city is distributive justice. Considering the two criteria, the accessibility and spatial distribution of services is the basis for the fair distribution of urban services. Therefore, the aim of this study is to analyze the spatial equilibrium of access to urban services in Eghlid. The research method is descriptive-analytic. Data were gathered using a survey method and a questionnaire. Citizens of neighborhoods in Euclid are the statistical population of the research. The sample size was determined using the Cochran formula 381. For data analysis, one sample T test, Friedman test, Spearman correlation coefficient, and VIKOR and AHP technique were used. The results of the study showed that access to services in Eghlid based on single sample t test has a significant difference. According to the Vikor technique, the Husseinabad neighborhood has the most access to urban services. According to Spearman's correlation coefficient, there is a significant and direct relationship between access to services and quality of life. However, based on this coefficient, there is no significant relationship between access to services and the population in Eghlid. According to the results of the Friedman test, the Elyassan neighborhood has the highest level of quality of life. In sum, the results indicate that the spatial equilibrium in access to urban services in Eghlid is not realized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Distributed Justice
  • Spatial Access
  • Public Services
  • Accessibility
  • Inequality
-  احدنژاد، محسن؛ زلفی، علی و نوروزی، محمد جواد. (1392)، «ارزیابی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری با رویکرد توسعه پایدار و عدالت اجتماعی، مطالعه موردی شهر زنجان»، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال پنجم، شماره ۲: 183-169.‌
-  باتلر، ایمون. (1387)، اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک، ترجمه: فریدون تفضلی، تهران: نشر نی.
-  حاتمی‌نژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ابراهیم و حاتمی‌نژاد، حجت. (1391)، «شهر و عدالت اجتماعی، تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای (مطالعه موردی: محله‌های قدیمی شهر میاندوآب)»، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 44، شماره 80: 63-41.
-  داداش‌پور، هاشم؛ رستمی، فرامرز و علیزاده، بهرام. (1393)، «بررسی و تحلیل توزیع عادلانه خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آن‌ها در شهر همدان»، فصلنامه مطالعات شهری، دورة ۳، شماره 12: 18-5.
-  داداش‌پور، هاشم و رستمی، فرامرز. (1390)، «بررسی و تحلیل نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی در شهر یاسوج»، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دورة ۹، شماره 16: 198-171.
-  دانشپور، زهره. (1378)، «تحلیل عدم تعادل فضایی در شهرها، مطالعه موردی: شهر تهران»، مجله صفه، سال نهم، شماره ۲۹: 57-34.
-  ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف و باقری کشکولی، علی. (1389)، «تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعة پایدار»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال یکم، شماره ۲: 84-61.
-  رستمی، مسلم و شاعلی، جعفر. (1388)، «تحلیلی توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه»، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9: 51-27.
-  رهنما، محمدرحیم و ذبیحی، جواد. (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در مشهد»، مجله جغرافیا و توسعه، دوره 9، شماره 23: 26-5.
-  زرین‌کاویانی، عظیم. (1385)، علل و پیامدهای محرومیت اجتماعی- فضایی ناحیه شهید رجایی آبدانان (استان ایلام)، پایانامه کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
-  علیزاده، سمانه. (1390)، بررسی و تحلیل میزان توسعه‌یافتگی و نابرابری‌های فضایی در استان خراسان شمالی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
-  مرصومی، نفیسه و خزایی، کاظم. (1393)، «توزیع فضایی خدمات شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهر (مطالعه موردی: مادرشهر تهران)»، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال پنجم، شماره 18: 40-21.
-  هاروی، دیوید. (1379)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه: فرخ حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادی‌زاده، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
 
-    Bassett, Sarah-Mina. (2013). "The Role of Spatial Justice in the Regeneration of Urban Spaces", A thesis for the degree of Master of Science, Department of Urban and Regional Planning, University of Illinois at Urbana Champaign.
-    Greer, John Robert. (2002). Equity in the Spatial Distribution of Urban Services, The University of Texas at Dallas.
-    Harvey, David. (1996). Justice, Nature and Geography of Difference, Malden: Black Well Publishers Inc.
-    Hewko, Jared Neil. (2001). Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighborhood Accessibility to Public Amenities, A thesis for the degree of Master of Science, Department of Earth and Atmospheric Sciences, University of Alberta, Canada.
-    Kunzman, Klaus R. (1998). "Planning for Spatial Equity in Europe", International Planning Studies, 3(1), 101-121.
-    Kyushik, Oh, and Jeong Seunghyun. (2007). "Assessing the Spatial Distribution of Urban Parks Using GIS", Landscape and Urban Planning, 82(1): 32–25.
-    Lee, Roger, and Chris Philo. (2007). "Welfare Geography" in International Encyclopedia Of Human Geography, Edited by: Rob Kitchin and Nigel Thrift, Volume 12, Elsevier.
-    Lewis, Renee. (2012). The Impact of Spatial and Economic Inequality on the Oral Health of Children in Appalachia, A thesis for the degree of Bachelor of Arts in Sociology, Ohio university.
-    Marcotullio, Peter J. (2001). Asian Urban Sustainability in the Era of Globalization, Habitat International, 25(4), 577-598.
-    Martinez, Javier. (2009). "The use of GIS and Indicators to Monitor Intra-Urban Inequalities: A Case Study in Rosario", Argentina, Habitat International, 33(1), 387- 396.
-    Mitchel, Gordon, and Paul Norman. (2012). "Longitudinal Environmental Justice Analysis: Coevolution of Environmental Quality and Deprivation in England, 1960–2007", Geoforum, 43(1), 44-57.
-    Talen, Emily, and Anselin Luc. (1998). "Assessing Spatial Equity: An Evaluation of Measures of Accessibility to Public Playgrounds", Environment and Planning A, 30(1), 595-613.
-    Tsou, KO-Wan, Yu-Ting Hung, and Yao-Lin Chang. (2005). An Accessibility-Based Integrated Measure of Relative Spatial Equity in Urban Public Facilities, Cities, 22(6), 424–435.
-    Yin, Haiwei, and Jiangang Xu. (2009). "Measuring the Accessibility of Parks: A Case Study in Shanghai, China", Sixth International Conference on Fuzzy Systems and Knowledge Discover, FSKD '09, 14 - 16 Aug, Tianjin, China.