نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری جامعه‌شناسی گرایش نظری فرهنگی، عضو هیأت علمی و دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه- ایران
2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی گرایش اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان- ایران
3 دکتری جامعه‌شناسی گرایش مسائل اجتماعی ایران، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان- ایران
چکیده
این مقاله با درک وضعیت مصرفی شهر زنجان و با هدف بررسی حک‌شدگی مصرف متظاهرانه انجام شده است. مطالعه به روش کیفی و در سال 1399 انجام شده است. جمعیت موردبررسی، شهروندان(دارای تحصیلات دانشگاهی)20تا65 سال شهر زنجان است. نمونه‌ها با روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند، انتخاب شدند و با اشباع نظری در نفر دهم ختم شدند و حجم نمونه 10 نفر تعیین شد. ابزار و روش گردآوری، پرسش‌نامه باز و مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته است. روایی ابزار با معیار قابلیت اعتماد و تکنیک مقایسه تحلیلی و ممیزی بررسی شده و ثبت مصاحبه‌ها با یادداشت‌برداری و ضبط صدا انجام شد. کدگذاری و تحلیل‌ها در رویکرد نظریه زمینه‌ای، انجام شد. یافته‌ها با 9 مقوله اصلی و 21 مقوله فرعی، حک‌شدگیِ مصرف متظاهرانه در عناصر فرهنگی و اجتماعی را نشان می‌دهد. حک‌شدگی مصرف متظاهرانه در عناصر فرهنگی، از «تسرّی هنجارهای مصرف تظاهری» و «شکل‌گیری نیازهای نو و باور به ارضای سلسله‌نیازها از طریق مصرف متظاهرانه» و سپس «دگرگونی در هنجارهای مربوط به اکتساب و تحرک اجتماعی» روایت می‌کند و موجب«تسلیم یا انتخاب آگاهانه‌ی باورهای مصرف متظاهرانه» می‌گردند. «محدودیتهای مالی و آرزوی رفع آن» فقط به‌عنوان مداخله‌گری در مسیر مصرف متظاهرانه، عمل می‌کند. حک‌شدگی مصرف متظاهرانه در عناصر اجتماعی، ابتدا از «نقش روابط اجتماعی در بروز مصرف متظاهرانه» در کنار «تناقض‌های ارزیابانه اجتماعی» و «تناقض تحریکات اجتماعی» و در نهایت، از «تحریک‌پذیری تصوّری (تصور فرد از مصرفش در اجتماع)» حکایت می‌کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Embeddedness of demonstrative consumption (Case-study: Educated citizens in Zanjan)
نویسندگان [English]
- Shapour Behyan 1
- Fatemeh Bayat 2
- Asghar Mohammadi 3
1 PhD in Sociology of Theoretical Cultural, Islamic Azad University, Mobarakeh Branch, Iran
2 PhD student in Sociology of Economics and Development, Islamic Azad University, Dehaghan Branch,Iran
3 PhD in Sociology of Social issues of Iran, Islamic Azad University, Dehaghan Branch, Iran
چکیده [English]
This article understands the consumption situation of Zanjan urban society and has been done with the aim of examining of Embeddedness of demonstrative consumption. The study was conducted qualitatively in 1399. The study population is citizens (with university education) 20-65 age in Zanjan. Samples selected by theoretical and purposive sampling and following the theoretical saturation rule, they finished in the tenth person. Data collection tools and methods are open questionnaire and semi-structured interview.The validity of the instrument was assessed by reliability criteria and analytical comparison and audit techniques and interviews were recorded by taking notes and recording audio. Coding and analysis have been done in granded theory. Findings with 9 main categories and 21 subcategories showed the manifestation of demonstrative consumption in cultural and social elements. The main categories related to cultural elements, showed "prevalence of norms of demonstrative consumption" and "formation of new needs and belief in satisfying needs through demonstrative consumption" that follows "changes in the norms of social acquisition and mobility"and They lead to the "conscious surrender or choice of demonstrative consumption beliefs"."Financial constraints are not a determining factor, but only an intervention".The main categories related to social elements, first, they showed the "role of social relations in the occurrence of demonstrative consumption" along with "evaluative contradictions" and "contradictions of social provocations".and then they showed humor with the help of "imaginary irritability".
کلیدواژه‌ها [English]
- Demonstrative consumption
- Embeddedness
- Cultural elements
- Social elements
- آزاد ارمکی، تقی و سلیمان‌پور، شهناز. (1394)، «مصرف متظاهرانه: مطالعه روی معلم‌های منطقه 4 شهر تهران»، فصلنامه علمی ترویجی جامعه، فرهنگ، رسانه، سال پنجم، شماره 17: 11-30.
- امینی کوروش، مجتهدی سید یوسف، موسایی فرد مهدی. (1388)، «مصرف میوه، سبزیجات، گوشت و لبنیات توسط دانش آموزان دبیرستانی استان زنجان»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 7، شماره 2: 25-39.
- پرتوی، بامداد. (1388)، «تحلیل اقتصادی رفتار مصرف‌کنندگان در مناطق شهری ایران (بررسی موردی استان زنجان)»، فصلنامه علوم رفتاری، دوره 1، شماره 1: 65-89.
- پورجبلی، ربابه و عبداللهی، لیلا. (1392)، «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با ترجیحات مصرفی در بین خانواده‌های شهر تبریز»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال دهم، شماره 38: 50-70.
- پورجبلی، ربابه و خلیلی، عباس. (1390)، «بررسی نقش پایگاه اجتماعی – اقتصادی در مصرف کالاهای فرهنگی در شهر زنجان»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال هفتم، شماره 28: 1-33.
- حبیب‌پورگتابی، کرم و بابایی همتی، زرنوش. (1393)، «رابطۀ بین دینداری و مصرف نمایشی زنان شهر تهران (مطالعۀ موردی منطقه 5)»، مطالعات راهبردی زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال هفدهم، شماره 65: 37-67.
- شعبانی، احمد و کریمی، علی‌اکبر. (1394)، «بررسی مقایسه‌ای مفهوم شأن در الگوی مصرف فرد مسلمان و نظریه مصرف متظاهرانه»، مطالعات اقتصاد اسلامی، دوره 7، شماره ۲ (14): 107-154.
- علی نژاد، منوچهر و نصرتی، روح‌الله. (1396)، «حک‌شدگی کنش اقتصادی: مطالعه الگوی کنش اقتصادی دریانی‌های آذری‌زبان»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 24، شماره 1: 435-458.
- کلانتری، عبدالحسین؛ رستمعلی‌زاده، ولی‌اله و نسیم‌افزا، اعظم. (1392). «تحصیلات و مصرف فرهنگی در شهر تهران»، فصلنامه تحقیقات و مطالعات اجتماعی ایران، دوره 2، شماره 1: 111-131.
- کوزر، لوییس. (1382)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
- مرکز آمار ایران. (1395)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، تهران: مرکز آمار ایران.
- وبلن، تورستین. (1383)، نظریه طبقه مرفه، ترجمه: فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
- ورشوی و همکاران. (1397)، «مرور انتقادی بر تحقیقات جامعه‌شناسی بازار در ایران: در جستجوی حک‌شدگی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 7، شماره 1: 53-88.
- Bogenhold, Dieter & Fachinger, Uwe. (2000). "The social embeddedness of consumption - towards the relationship of income and expenditures over time in Germany," Working papers of the ZeS, University of Bremen, Centre for Social Policy Research.Handle RePEc: zbw, zeswps.
- Cheung, Jenny; Vazquez, Delia. (2014). "Looks and Styles: Exploring the Impact of Fashion User-Generated Social Stimuli on Shoppers’ Experiential States and Shopping Behaviour". Academy of Marketing 2014: Marketing Dimensions: People, places and spaces, Bournemouth University, 2014, 7th – 10th July 1.
- Durmaz, Yakup; Mücahit, çelik and Oruç, reyhan. (2011). "The Impact of Cultural Factors on the Consumer Buying Behaviors Examined through An Impirical Study". International Journal of Business and Social Science, 2(5), 109.
- Gemici, Kurtuluş. (2008). "Karl Polanyi and the antinomies of embeddedness". Socio-Economic Review, 6(1) 5–33.
- Granovetter,Mark. (2005)."the impact of social structure on economic outcomes".Journal of economic perspectives, 19(1)33-50.
- Granovetter, Mark. (1985). "Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness". American Journal of Sociology, 91(3), 481-510.
- Hiz, Gülay. (2011). "A field survey on the conspicuous consumption trend in turkey (case study of mugla province)". International journal of social sciences and humanity studies, 3(2), 1309-8063.
- López, Ramón E.; Yoon, Sang W. (2020)."Sustainable development: Structural transformation and the consumer demand". Structural Change and Economic Dynamics, 52, 22-38.
- Morris, Carol; Kirwan,James. (2011)."Ecological embeddedness: An interrogation and refinement of the concept within the context of alternative food networks in the UK," Journal of Rural Studies, 27(3),322-330.
- Murphy, John L. (2018)."Measuring Conspicuous Consumption". Journal of Social Science for Policy Implications, 6(2), 26-33.
- Marszałek, Katarzyna Czernek. (2020)."Social embeddedness and its benefits for cooperation in a tourism destination". Journal of Destination Marketing & Management, Vol. 15, March 2020, 100401.
- O'Cass, Aron & McEwen, Hmily. (2004). "Exploring Consumer Status and Conspicuous Consumption". Journal of Consumer Behaviour 4(1):25-39.
- Patsiaouras, G. and Fitchett, J. (2012),"The evolution of conspicuous consumption". Journal of Historical Research in Marketing, 4(1),154-176.
- Polanyi, Karl. (1968),"The Economy as Instituted Process" in George Dalton (ed.), Primitive, Archaic and Modern Economies: Essays of Karl Polanyi. Boston: Beacon Press, 139-174.
- Polanyi, Karl. (1977). The Economistic Fallacy. Review Fernand Braudel Center, 1(1), 9-18.
- Polanyi, Karl. (2013).The Two Meanings of Economic Il Capitale culturale, Studies on the Value of Cultural Heritage. 6, 230 – 233.
- Shipman, Dilistan; Durmuş, Beril(2017). "The Effect of Culture on Food Consumption; a Case of Special Religious Days in Turkey." Journal of Food Researc, 6(2).
- Veblen, Thorstein. (1898)."Why is economics not an evolutionary science?" Quarterly Journal of Economics, 12(4), 373-397.
- Vigneron F.;Johnson LW. (2004).''Measuring perceptions of brand luxury''. Journal of Brand Management. 11(6), 484–506.
- Wang, Zhaohua; MengtianXue, YutaoWang, MalinSong, ShanjunLi, Ricardo A.Daziano, BoWang, GuanhuaMa,KeChen, XiangtaoLi, Bin Zhang. (2019).''Big data: New tend to sustainable consumption research''. Journal of Cleaner Production, 236(1), 117-499
- Wu, Zhaohui and Pullman, Madeleine E. (2015).''Cultural embeddedness in supply networks''. Journal of Operations Management, 37,July 2015, Pages 45-58.
- Yin,Jianhua & Shi,Shaoqing. (2019). ''Analysis of the mediating role of social network embeddedness on low-carbon household behavior: Evidence from China". Journal of Cleaner Production, 234(10), 858-866.
)