نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه شهرسازی/ دانشگاه هنر
2 دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
بررسی میزان تعلق مکانی به شهر جدید اندیشه پس از گذشت بیش از سه دهه هدف این نوشتار بوده و این شهر از میان 4 شهر جدید اطراف تهران، به‌دلیل جذب جمعیتی بیشتری، به‌عنوان نمونه انتخاب شده است. روش پژوهش در بررسی نمونه‌ی موردی، مبتنی بر پرسشگری بوده و 385 پرسشنامه به‌صورت تصادفی در فاز منتخب، در روزهای غیر تعطیل و در فضاهای عمومی این محدوده مانند پارک‌ها و همچنین درب منازل و مغازه‌های محلی توزیع و تکمیل‌شده است. در این پژوهش، تحلیل‌ها مبتنی بر نظرات متخصصین و تحلیل کمی پرسش‌نامه‌ها با استفاده از نرم‌افزار اس.پی.اس.اس. انجام شده است. روش تحلیل همبستگی نشان‌می‌دهد، بین عوامل ذهنی و عینی از یک‌سو و میزان تحقق حس تعلق مکانی از سوی دیگر، رابطه‌ی معناداری وجود دارد و بسیاری از شاخص‌ها با کشش فضایی (متغیر ترکیبی که از سه متغیر اصلی پرسشنامه به‌دست‌آمده) رابطه معنی‌داری داشته‌اند. همچنین نتایج نشان‌می‌دهد، شهر جدید اندیشه درزمینه‌ی همبستگی و تعامل اجتماعی در وضعیت نامناسبی قرار دارد. درزمینه‌ی خوانایی و وضوح معابر و تقاطع‌ها در شهر ویژگی خاصی برای ساکنین وجود ندارند. در رابطه با تعاملات اجتماعی، شاخص تعامل با همسایگان ملاک بررسی بوده؛ در زمینه‌ی تمایل پاسخ‌دهندگان برای ترک شهر، نیمی از مشارکت‌کنندگان، پاسخ منفی داده‌اند و بنابراین به‌نظر می‌رسد شهر اندیشه توانسته است تعلق مکانیِ حداقلی را برای ساکنین خود ایجاد نماید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
IDENTIFYING THE FACTORS AFFECTING THE SENSE OF BELONGING TO A PLACE OF NEW TOWNS WITH EMPHASIS ON PLACE MODELS AND EVALUATING THE NEW TOWN OF ANDISHEH
نویسندگان [English]
- Maryam Mohammadi 1
- Morteza Rafiee Balan 2
1 Associate Professor/ University of Art
2 Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]
This study explores the belonging to a place in the new town of Andisheh after three decades. This town has gained a higher population among four new towns around Tehran, which was a reason why it was selected as a case for the study.The methodology of this study is based on inquiry, and 385 questionnaires were randomly distributed and completed on working days in public spaces of the area such as in parks, at doors, and in local stores. The analyses were performed based on expert opinions, and the questionnaires were quantitatively analyzed by using SPSS software. The correlation analysis method indicated that there is a significant relationship between objective and objective factors on the one hand, and belonging to a place on the other hand, and many of the indexes had significant relationships with spatial attraction (a combined variable of the questionnaire’s three main variables). Further, they showed that the new town of Andisheh has an improper position in terms of correlation and social interaction. In the readability and clarity of passages and intersections of the town, there were no specific features for the residents. Furthermore, the index of neighbor interaction was investigated for social interactions. However, half of the participants stated that they were not willing to leave the town.
کلیدواژه‌ها [English]
- Belonging to a place
- Place theory
- Form
- Function
- Image
- New town of Andisheh
- ابراهیمی، مهدیس و سعیدی رضوانی، نوید. (1395)، بررسی عوامل کالبدی مؤثر بر ایجاد تعلق به مکان در شهرهای جدید (نمونۀ موردی: شهر جدید پرند). اولین مسابقه کنفرانس بین‌المللی جامع علوم مهندسی در ایران.
- احمدی، علی و مهدوی، مسعود. (1393)، «رابطه کیفیت زندگی و حس تعلق مکانی در روستاهای درحال‌توسعه مطالعه مـوردی: شهرستان زرندیه»، پژوهش‌های روستایی، دوره 5، شماره 4: 848-827.
- اسماعیل‌پور، فاطمه. (1384)، شهرهای جدید و خاطرات جمعی (مورد: شهر جدید مهاجران)، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
- بهزادفر، مصطفی؛ صادقی، صادق و زیاری، یوسفعلی. (1398)، «شناخت و ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت محیطی مؤثر بر هویت و حس تعلق شهروندان (مورد پژوهی: شهر اهواز)»، فصلنامه علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر)، شماره 47: 39-58.
- جان‌پولاد، افشین و کریم زاده، علی. (1399)، «شاخصه‌های تأثیرگذار المان‌ها بر هویت شهری از دیدگاه شهروندان (موردپژوهش: منطقه یک شهرداری شیراز)»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 42: 83-94.
- حبیبی، داوود؛ حبیبی، دیانا؛ کسالایی، افسانه؛ گرجی پور، فاطمه و توکلی، مهرداد. (1397). «تبیین حس تعلق به مکان و هویت در فضاهای شهری با تأکید بر بازارهای سنتی»، معماری شناسی، شماره 3: 10-18.
- حیدری افشار، سمیه و واحدی، افشار. (1398). ایجاد رویکردی جدید در خانه صیادی جزیره هرمز با خلق مکان سوم در راستای جذب گردشگران. اولین همایش بین‌المللی و پنجمین همایش ملی معماری و شهر پایدار، تهران.
- خلیلی، احمد و دهقانی، مصطفی. (1399)، «سنجش و تحلیل فضایی هویت شهری در مقیاس نواحی شهر جدید هشتگرد»، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره 28: 69-85.
- دانشپور، عبدالهادی و ماستیانی، مهدی. (1393). تدوین راهبردهای طراحی مبادی ورودی شهرها با رویکرد کیفیات ادراکی-بصری (نمونه موردمطالعه: ورودی جنوب شرقی کلان‌شهر تهران). معماری و شهرسازی ایران, شماره 7: 5-22.
- ربانی، رسول؛ کریمی زاده اردکانی، سمیه و نظری، جواد. (1389)، «بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی شهرهای جدید - مطالعه موردی شهر پردیس تهران»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 43: 101-128.
- رضا طبع، سیده خدیجه؛ اصغری، حسین و تیموری، ایرج. (1384)، «ارزیابی نقش عوامل طبیعی در هویت شهر جدید اندیشه با استفاده از تکنیک GIS»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
- سازمان آمار ایران. (1396)، اطلاعات آماری سال 1390-1395، سازمان آمار ایران.
- شرکت عمران شهر جدید اندیشه. (1396)، مراحل شکل‌گیری، از لینک شرکت عمران شهر جدید اندیشه: http://andisheh-ntoir.gov.ir
- شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید. (1398)، بازیابی از شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید: https://www.ntoir.gov.ir
- شعبان‌زاده نمینی، رضا؛ احمدی‌نژاد، سمیه؛ خیرخواه، مرضیه. (1396)، تحلیل نقش عناصر تاریخی هویت‌ساز در تقویت حس تعلق مکانی شهروندی (موردمطالعه: شهر گنبدکاووس)، سومین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. شیراز.
- شعبانی، فاطمه؛ سجادی، ژیلا و توکلی نیا، جمیله. (1399)، «زوال هویت در روند تغییر و گسترش پراکنده روئی شهری»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 83: 105-122.
- عرفانی، دل آرام و دشتی تهرانی، مهران. (1395)، نقش تعلق مکانی در دستیابی به اهداف پایداری اجتماعی، کنفرانس بین‌المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی. تهران.
- علی نیا، فاطمه و جباریان، فاطمه. (1393)، بررسی تعلق مکانی به مکان در خیابان چهارباغ اصفهان با رویکرد پدیدارشناسی، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
- فاضلی، زهرا؛ نادری، احمد و اکبری گلزار، مهدی. (1398)، «حافظۀ جمعی و تأثیر آن بر شکل‌گیری هویت شهری (موردمطالعه: محلۀ وحدت اسلامی و شهرک غرب)»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره هشتم، شماره 3: 533-556.
- فلاحت، محمدصادق. (1385)، «مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهندۀ آن»، هنرهای زیبا، شماره 26: 57-66.
- قاسمی اصفهانی، مروارید. (1384)، بررسی حس مکان در شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید اندیشه)، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید
- قشقایی، رضا؛ موحد، خسرو و محمدزاده، حجت اله. (1395)، «ارزیابی حس تعلق به مکان با تأکید بر عوامل کالبدی و محیطی در سواحل شهری مطالعه موردی: ساحل بوشهر»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 4، شماره 2: 261-282.
- کاظمی، سمیرا. (1395)، بررسی تأثیر تعلق مکانی بر ارتقاء رضایتمندی سکونتی ساکنان محله (مطالعه موردی محله جمشیدآباد شهر عجب‌شیر). اولین کنفرانس سالانه علمی- تخصصی مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و علوم جغرافیا در ایران باستان و معاصر.
- لطیفی، غلامرضا، فیضی چشمه گلی، قاسم و باجلال، راحله. (1394)، «تبیین و ارزیابی شاخص‌های مؤثر در هویت شهری (نمونه موردی محله نوغان در شهر مشهد)»، پژوهشنامه خراسان بزرگ، دوره 6، شماره 20: 25-42.
- مبارکی محمد، سمیه صلاحی. (1392)، «کیفیت خدمات شهری، تعهدات شهروندی و حس تعلق اجتماعی»، رفاه اجتماعی، دوره 13، شماره 50: ۲۷۵-۳۱۵.
- محمدابراهیمی، مهدی؛ محمدی، حدیثه؛ رمضی، میثم و عبدی، علی. (1398)، «نقش برند سازی و کارآفرینی شهری در هویت بخشی شهرهای جدید: مطالعه موردی: شهر جدید پردیس»، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره پنجم، شماره 1: 122-135.
- مدنی‌پور، علی. (1379)، طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی، ترجمة فرهاد مرتضایی، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهر.
- مهاجری، فاطمه؛ یعقوب، زنگنه و حمیدیان، علیرضا. (1397)، «تحلیلی بر عناصر هویت‌بخش شهر سبزوار با تأکید بر دیدگاه شهروندان»، تحقیقات جغرافیایی، دوره 33، شماره 2: 158-174.
- مشکینی، ابوالفضل؛ قاسمی، اکرم و حمزه نژاد، مهدی. (1393)، «ارزیابی تعلق مکانی به مکان ساکنان شهرهای جدید (مطالعۀ موردی: شهر جدید هشتگرد)»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 48: 41-56.
- نوابخش، مهرداد و ظهیری، هوشنگ. (1390)، «بررسی جامعه‌شناختی رابطه هویت و شهر»، مطالعات مدیریت شهری، شماره 5: 21-32.
- وارثی، حمیدرضا؛ علی زاده، جابر و صالحی، مریم. (1390)، «تحلیل و ارزیابی احساس هویت ساکنین در شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید فولادشهر)»، مجله علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی: 37-62.
- Acedo, Albert; Marco Painho; Seven Casteleyn, and Stephane (2018). “Place and City: Toward Urban Intelligence.” International Journal of Geo-Information, 9(346), 1-24.
- Carmona, Mattew; Steven Tiesdell; Tim Heath, and Toner (2010). Public places urban spaces: The dimensions of Urban Design. Oxford: Architectural Press, London, UK.
- Dovey, Kim. (2016). Place as Multiplicity, in R. Freestone and Liu (eds.), Place and Placelessness Revisited. Abingdon: Routledge257–268.
- Haapala, Arto. (2003). The Urban Identity: The City as a Place to Dwell. Retrieved from: http://www.eki.ee/km/place/pdf/kp3_01_Haapala.pdf
- Hummon, David M. (1992). Community Attachment: local sentiment & sense of place. In Place Attachment, edited by I. Altman and S. Low. New York: Plenum Press: 253-278.
- Huang, Xu; Bo-Ying Zhao; Ye Liu, and Desheng. (2019). Belonging to a Place: An Analysis of the Perceptions of Rural-to-Urban Migrants in China. Geographical Review, 110, 406-424.
- Jannat pour, Niloufar; Amir Reza Karimi Azeri, and Hossein (2018). “Simulations of urban pedestrians and pedestrian impact analysis on creating sense of belonging to place using space syntax method (Case study: Rasht urban pedestrian)”. Journal of Geography and Spatial Development, 1(1), 19-32.
- Kourtit, Karima; Peter Nijkamp, and Marie Wahlström. (2020). “How to make cities the home of people – a ‘soul and body’ analysis of urban attractiveness”. Land Use Policy, No 104.
- Lipovac, Nenad. (1997). Space and Place. Izvorni znanstveni clanak, Poster.
- Logan, John R., and Harvey (1987). Urban Fortunes: The Political Economy of Place, University of California Press: Berkeley.
- Mohammadi, Bahar; Abduk-Hamid Ganbaran and, Ali (2016). “Semantic Factors: Students’ Sense of Belonging to Outdoor School Spaces”. International Journal of Architecture and Urban Development, 43-50.
- Montgomery, John. (1998). “Making a city: Urbanity, vitality and urban design”. Urban Design, 16-93, (1)3.
http://dx.doi.org/10.1080/13574809808724418.
- Njwambe, Avela;Michelle Cocks and, Susanne Vetter. (2019). “Ekhayeni: Rural–Urban Migration, Belonging and Landscapes of Home in South Africa”. Journal of Southern African Studies, 45(2), 413-431.
- Pretty, Grace; Heather Chipuer M. and, Paul (2003). “Sense of Place amongst Adolescents and Adults in Two Rural Australian Towns: The Discriminating Features of Place Attachment, Sense of Community and Place Dependence in Relation to Place Identity”. Journal of Environmental Psychology, 23 (3), 273–287.
- Punter, John. (1991). “Participation in the design of urban space”. Landscape Design, 200(1), 24–27.
- Relph, Edward. (1976). Place and Placelessness, Pion: London.
- Raymond, Christopher M.; Marketta Kytta Richard Stedman. (2017). “Sense of Place, Fast and Slow: The Potential Contributions of Affordance Theory to Sense of Place”. Frontiers in Psychology, 8, 1-14.
- Shamai, Shmuel. (1991). “Sense of place: An empirical measurement, Isreael”. Geoforum, 22, 347-
- Steele, Fritz. (1981). The sense of place. CBI publishing company, Boston.
- Yaldız, Esra; Dicle Aydın, and Suheyla Buyuksahin Sıramkaya. (2013). “Loss Of City Identities In The Process Of Change: The City Of Konya-Turkey”. Procedia - Social and Behavioral Sciences (Elsevier Ltd) 221-233.
)