نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مدرس دانشگاه
2 پژوهشگر اجتماعی سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد
3 مدیریت راهبردی فضای سایبر گروه فتا دانشگاه علوم انتظامی امین
چکیده
ظرفیت کسب، تفسیر و درک اطلاعات سلامت برای تصمیم گیری انجام رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت را می توان موضوع رابطه هدفمند این پژوهش تعریف کرد.رویکرد نظری عاملیت با تاکید بر فرصت و انتخاب برای تحلیل متغیرها و تبیین یافته ها مطرح شده است.روش‌شناسی این پژوهش توصیفی و همبستگی بوده و جامعه آماری شهروندان بالای 18 سال مناطق شهری مشهد بر اساس نمونه ای برابر با 650 نفر به‌صورت حجم متناسب با هر منطقه به صورت تصادفی ساده در نظر گرفته شده است.از ابزار پرسشنامه استانداردشده،توافق داوران جهت رسیدن به روایی محتوایی و ضریب پایایی سواد سلامت (822/0) و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت (800/0) استفاده شده است.نتایج بیانگر این است که بر اساس تحلیل فضایی خوشه بندی، میانگین وضعیت سواد سلامت به نسبت رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت به طور کل و متمایز در سطح مناطق شهری بهتر بوده است.وضعیت میانگین متغیر وابسته در سطح مناطق شهری چندان مطلوب نبوده است.متغیرهای زمینه ای با متغیرهای اصلی تحقیق رابطه معناداری نداشته اند.میزان و شدت روابط بین فرضیه های اصلی و فرعی در سطح معناداری کمتر از 05/0 در حد متوسط و بالابوده است.نتایج بتای رگرسیون نشان می‌دهد که مولفه های عملکردی،ارتباطی، انتقادی و پایه به ترتیب با مقدار، ضریب هبستگی69 درصد بیشترین تأثیر بر متغیر وابسته داشته اند.همچنین نتایج معادله پیش‌بینی می‌تواند 49 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند .
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Relationship between Health Literacy and Health Promoting Behaviors (Case study: citizens over 18 years of age in urban areas of Mashhad)
نویسندگان [English]
- Mohammad hasan sharbatiyan 1
- fahimeh Azarnia 2
- javad jahashiri 3
1 p
2 Social researcher of Mashhad Municipality Cultural and Social Organization
3 مدیریت راهبردی فضای سایبر گروه فتا دانشگاه علوم انتظامی امین
چکیده [English]
The capacity to acquire, interpret and understand health information to make decisions about health-promoting behaviors can be defined as the purposeful relationship of this study.The theoretical approach of agency has been proposed with emphasis on opportunity and choice to analyze variables and explain the findings.The methodology of this research is descriptive and correlational and the statistical population of citizens over 18 years of age in urban areas of Mashhad based on a sample of 650 people in terms of volume appropriate to each region is considered a simple random.The standardized questionnaire, judges' agreement was used to achieve content validity and reliability coefficient of health literacy (0.822) and health-promoting behaviors (0.800).The results indicate that based on the spatial analysis of clustering, the average health literacy status was better than the health-promoting behaviors in general and distinctly in urban areas.status of the dependent variable in urban areas has not been very favorableBackground variables did not have a significant relationship with the main variables of the research.The extent and intensity of the relationships between the main and secondary hypotheses are significantly less than0.05 on average and above.The beta regression results show that the functional,communication, critical and basic components with the value of 69% correlation coefficient, respectively,had the greatest effect on the dependent variable. Also,the results of the prediction equation can explain49% of the variance of the dependent variable.
کلیدواژه‌ها [English]
- Health Promoting Behaviors
- Health Literacy
- Citizens
- Urban Areas
- Mashhad
- آقاملایی، تیمور؛ حسینی، زهرا؛ حسینی، فاطمه السادات؛ قنبر نژاد، امین. (1395)، «ارتباط سواد سلامت با رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش‌آموزان»، مجله طب پیشگیری، سال سوم، شماره 2: 36-43.
- احمدی، یعقوب؛ محمد زاده، حسین؛ علی رمانی، سیمین. (1395)، «رابطه انواع سرمایه و سبک زندگی سلامت‌محور در زنان شهر سنندج»، مجله علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال شانزدهم، شماره 61: 123-159.
- اسد زندی، مینو؛ شکاری فرد، محمد؛ عبادی، عباس؛ مروتی شریف‌آباد، محمدعلی و سالاری محمدمهدی. (1393)، «تأثیر آموزش مدیریت خشم، مبتنی بر مدل پندر بر رفتار پرخطر درگیری در سربازان»، نشریه روان پرستاری، سال دوم، شماره 4: 68-79.
- بایگانی، بهمن؛ ایراندوست، سید فهیم؛ احمدی، سینا. (1392)، «سبک زندگی از منظر جامعه‌شناختی: مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی»، نشریه تخصصی مهندسی فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سال هشتم، شماره 77: 56-74.
- بهادر، الیاس؛ عباسی، علی. (1390)، «مقایسۀ برخی از رفتارهای بهداشتی دانشجویان نیم سال اول و آخر در دانشگاه‌های امیرکبیر و تهران و ارتباط آن با متغیرهای جمعیت‌شناسی (1385)»، مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی بویه گرگان، سال هشتم، شماره 2:50-57.
- بهمن‌پور، کاوه؛ نوری، رونما؛ ندریان، حیدر و صالحی، بهزاد. (1390)، «سازه‌های مدل ارتقای سلامت پندر درباره بهداشت دهان و دندان در دانش‌آموزان مقطع دبیرستان شهر مریوان»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال نهم، شماره 2: 93-106.
- پارسا، مهربان؛ رسولی نژاد، سید پویا. (1394)، «بررسی رابطه سبک زندگی سلامت‌محور با سلامت اجتماعی در بین مردم شهر تالش»، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق) دانشگاه شهید چمران اهواز، سال دهم، شماره 1: 35-66.
- جهانی افتخاری، معصومه؛ پیمان، نوشین؛ دوستی، حسن. (1397)، «بررسی ارتباط سواد سلامت و سبک زندگی سالم در داوطلبین سلامت شهرستان نیشابور: یک مطالعه مقطعی»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، سال بیست و ششم، شماره 3:7-15.
- حسن‌زاده یامچی، داوود؛ علیزاده اقدم، محمدباقر. (1393)، «بررسی رابطه بین سبک زندگی (سلامت‌محور) و سرمایه فرهنگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد هادی‌شهر در سال تحصیلی 94-1393»، مجله جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، سال هفتم، شماره 24: 85-98.
- جواد زاده، همام الدین؛ محمودی، مرضیه؛ حاجی وندی، عبدالله؛ قائدی، صدیقه و رئیسی، مهنوش. (1398)، «بررسی ارتباط سواد سلامت و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بزرگ‌سالان شهر بوشهر»، فصلنامه سواد سلامت، سال چهارم، شماره 2: 49-60.
- جوکار، بهرام. (1386)، «نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین هوش هیجانی و هوش عمومی در رابطه با رضایت از زندگی»، مجله روانشناسی معاصر، سال دوم، شماره 4:3-12.
- حبیب پور گتابی، کرم و صفری شالی، رضا. (1390)، راهنمای جامع کاربردی Spss در تحقیقات پیمایشی، تهران: نشر لویه و انتشارات متفکران، چاپ سوم.
- حبیبی، آرش. (1397)، آموزش کامل SPSS و راهنمای تصویری نرم‌افزار SPSS، تهران: نشر الکترونیک پایگاه اینترنتی پارس مدیر، چاپ اول.
- خدابخشی کولایی، آناهیتا. (1395)، «مقایسه سواد سلامتی و سبک زندگی سالم در زنان سالمند بازنشسته و خانه‌دار»، فصلنامه سواد سلامت، دوره اول، شماره 3:155-163.
- خسروی، عبدالرسول؛ احمدزاده، خدیجه؛ احمدزاده، زیبا. (1393)، توسعه سواد سلامت، چاپ اول، بوشهر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر.
- رئیسی، مهنوش؛ توسلی، الهه؛ جواد زاده، همام الدین. (1399)، «سواد سلامت و وضعیت رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بزرگ‌سالان شهرکرد»، فصلنامه پرستاری، مامایی و پیراپزشکی، سال ششم، شماره 2: 93-103.
- دلاور، فرزانه؛ پاشایی پور، شهزاد؛ نگارنده، رضا. (1397)، «شاخص سواد سلامت: ابزاری نو برای ارزیابی سواد سلامت»، مجله حیات، سال بیست و چهارم، شماره 1: 1-6.
- سالنامه آماری شهر مشهد. (1397)، مشهد: چاپ اول، شهرداری مشهد معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی با نظارت مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.
- صادق مقدم، لیلا؛ توکلی‌زاده، جهانشیر؛ مظلوم شهری، سید بهنام؛ طاهری، مهدی. (1397)، «اثربخشی الگوی ارتقای سلامت پندر بر کاهش رفتارهای پرخطر رانندگان»، فصلنامه علمی-پژوهشی طب انتظامی، سال هفتم، شماره 3: 97-102.
- عربی، حکیمه؛ سلیمان پورعمران، محبوبه. (1397)، «رابطه بین سواد سلامت با سبک زندگی ارتقادهندۀ سلامت و رفتار زیست‌محیطی»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، سال ششم، شماره 4: 191-216.
- غفاری، غلامرضا؛ امیدی، رضا. (1388)، کیفیت زندگی شاخص توسعه انسانی، تهران: انتشارات شیرازه، چاپ اول.
- کاکرهام، ویلیام سی. (1391)، جامعه‌شناسی پزشکی، ترجمه: محمد خواجه دلویی، هما زنجانی زاده، ملیحه دادگر مقدم، سمانه خادمی و رضا اسدی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، چاپ اول
- کرایب، ایان. (1381)، نظریه‌های مدرن در جامعه‌شناسی، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر آگاه، چاپ دوم
- کرتیس، آنتونی جیمز. (1382)، روانشناسی سلامت، ترجمه: فرامرز سهرابی، تهران: نشر طلوع دانش، چاپ اول.
- کرمی، خدابخش؛ رضا دوست، کریم؛ عبدی‌زاده، سیما؛ چبیشه، فرات. (1394)، «بررسی عوامل مؤثر بر سبک زندگی سلامت‌محور دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور و دانشگاه شهید چمران اهواز»، فصلنامه توسعه اجتماعی، (توسعه انسانی سابق)، سال دهم، شماره 1:97-126.
- کریمی، ندا؛ سعادت قرین، فرزین؛ طل، آذر، صادقی، رؤیا؛ یاسری، مهدی و محبی، بهرام. (1398)، «نقش سواد سلامت و متغیرهای زمینه‌ای در تعیین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دختران دانش‌آموز مقطع متوسطه شهر تهران»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال هفدهم، شماره 3:212-228.
- کَسِل، فیلیپ. (1383)، چکیده آثار گیدنز، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر ققنوس، چاپ اول.
- کلانتری، خلیل. (1387)، پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم‌افزار Spss، تهران: نشر فرهنگ صبا، چاپ سوم.
- گیدنز، آنتونی.(1388)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه:ناصر موفقیان، تهران: نشر نی، چاپ اول.
- محمدیان، هاشم؛ افتخار اردبیلی، حسن؛ رحیمی فروشانی، عباس؛ تقدیسی، محمدحسین و شجاعی زاده، داود. (1398)، «ارزشیابی مدل ارتقای سلامت پندر در پیشگویی کیفیت زندگی دختران نوجوان»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال هشتم، شماره 4:1-13.
- محمودی، حسن, طاهری، ابوالفضل. (1394)، «بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد»، مجله علمی و پژوهشی تعامل انسان و اطلاعات، سال دوم, شماره 2:31-41.
- محمدی زیدی، عیسی؛ پاکپور حاجی‌آقا، امیر؛ محمدی زیدی، بنفشه. (1390)، «روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده رفتار سلامت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، سال بیست و یکم، شماره 1: 102-113.
- مسعود نیا، ابراهیم. (1389)، جامعه‌شناسی پزشکی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول.
- مقدس، علی‌اصغر و قدرتی، حسین. (1383)، «نظریه ساختاری شدن آنتونی گیدنز»، مجله علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال اول، شماره 4: 1-31.
- منتظری، علی؛ طاووسی، محمود؛ رخشانی، فاطمه؛ آذین، سید علی؛ جهانگیری، کتایون؛ عبادی، مهدی؛ نادری مقام، شهره؛ سلیمانیان، آتوسا؛ سربندی، فاطمه؛ محمد، امیر معتمدی و نقیبی سیستانی، مهدی. (1393)، «طراحی و روان‌سنجی ابزار سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (۱۸ تا ۶۵ سال)»، پایش، سال سیزدهم، شماره 5: 589-599.
- نایبی، هوشنگ. (1392)، آمار پیشرفته کاربردی همراه Spss، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
- نوروزی، سپیده؛ رضائی، روح‌الله و صفا، لیلا. (1396)، «اثر میانجی سبک زندگی سلامت‌محور در رابطه بین سواد سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان روستایی در شهرستان اسلام‌آباد غرب»، فصلنامه مطالعات علمی و روانشناختی زنان دانشگاه الزهرا، سال پانزدهم، شماره 3: 1-30.
- هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1391)، آناتومی رفاه اجتماعی، تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ، چاپ اول.
)