نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه کاشان

چکیده

مقدمه: تغییرات اجتماعی سریع و پیشرفت تکنولوژی، بستر حضور افراد دارای معلولیت را در جامعه افزایش داده است با وجود این، افراد دارای معلولیت در ایران برای فعالیت در امور اجتماعی با چالش‌های روبه‌رو هستند و به نوعی زندگی آن‌ها با اختلال مواجه شده است. از این‌رو مسئله زندگی اجتماعی و بستر آن برای افراد دارای معلولیت اهمیت یافته و مطرح می‌شود.
روش: روش مورد استفاده در این پژوهش مرور نظام‌مند است. جامعه آماری شامل کلیه‌ی پژوهش‌های موجود در زمینه زندگی و موقعیت‌های اجتماعی افراد دارای معلولیت جسمی- حرکتی ایران می‌باشد. مطالعات مرتبط در پایگاه‌های علمی کشور در بازه زمانی 1400- 1375 جست‌وجو شدند که براساس اهداف پژوهش و معیار ورود و خروج مطالعات، 117مطالعه انتخاب شدند. برای دست‌یابی به اطلاعات و تحلیل داده‌های مطالعات کاربرگ‌های استخراج داده در قالب 12 شاخص طراحی، تنظیم و مبنای کدگذاری و حاشیه‌نویسی توسط پژوهشگران شد.
یافته‌ها: در مرور و بررسی داده‌های مطالعات مشخص شد که اکثر مطالعات در مناطق توسعه‌یافته‌تر ایران صورت گرفته است و مطالعات از لحاظ زندگی اجتماعی و زمینه‌های اجتماعی در دو دسته کنش‌های ذهنی و کنش‌های عینی زندگی اجتماعی افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی جای می‌گیرند. عوامل مؤثر بر زندگی اجتماعی شامل چهار عامل جمعیت‌شناختی، اجتماعی- فرهنگی، ساختاری و کالبدی و عامل فردی-روان‌شناختی است. همچنین راهکارها و پیشنهادها در سه بعد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و مشاوره‌ای ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social life of people with physical disabilities in Iran (Systematic review of studies in the period 1996-2021)

نویسندگان [English]

  • mohammad ganji
  • narges nikkhah ghamsari

چکیده [English]

Introduction: Social and structural changes have increased the bio-social context of people with disabilities; However, people with disabilities face major problems in this area and their social life is disrupted. Therefore, the issue of social life and social contexts of the lives of people with disabilities becomes important and important.
Method: The systematic review used in this study. The statistical population includes all available studies and researches that have addressed the dimensions of social life and social contexts of people with physical and mobility disabilities in Iran. Related studies were searched in the scientific databases of the country in the period of 1996-2021, and 117 studies were selected based on the inclusion and exclusion criteria of the studies. In order to obtain information and analyze the data of studies, data mining worksheets in the form of 12 indicators were designed and adjusted and the basisof coding and annotation was done by researchers.
Finding: In reviewing the study data, it was found that most studies have been conducted in central Iran and studies in terms of social life and its social contexts fall into two categories of mental actions and objective actions of social life of people with physical disabilities. Factors affecting social life include four factorsdemographic, socio-cultural, structural and physical, and individual-psychological. Also, solutions and suggestions are presented in three dimensions: socio-cultural, economic and consulting.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social life
  • social contexts
  • Physical and mobility disability
  • systematic review
- احمدی، حبیب؛ دستیار، وحید و زاده باقری، لیلا. (1396)، «تأثیر ازدواج بر توانمندسازی معلولین جسمی با میانجی‌گری سرمایه اجتماعی»، مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 4: 79-113.
- اصغری، صمد؛ ملک‌پرور، کیانا و اخباری، سهیلا. (1396)، بررسی تطبیقی کم‌توانی با رویکرد اشتغال در منطقه آسیا و اقیانوسیه (برگرفته از گزارش کم‌توانی در یک نگاه اسکاپ 2015)، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چاپ اول.
- بلیکی، نورمن. (1396)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمۀ: حسن چاوشیان، تهران: نی، چاپ دوم.
- پور جمشیدی، مریم؛ مؤمنی راد، اکبر و افضلی، افشین. (1399)، «شناسایی ابعاد زندگی اجتماعی شهروندان متأثر از فضای مجازی (یک پژوهش آمیخته)»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، دوره 6، شماره 21: 179-211.
- رضایی، مهدی و پرتوی، لطیف. (1394)، «زنان و تعامل با جامعه (مطالعۀ کیفی زندگی اجتماعی زنان معلول)«، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره 17، شماره 67: 7-44.
- زرین کفشیان، غلام‌رضا. (1395)، «بررسی عوامل مؤثر بر طرد اجتماعی معلولان: مطالعۀ موردی معلولان جسمی و حرکتی تحت پوشش بهزیستی شهرستان ری»، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 12، شماره 43: 177-201.
- سجادی، حمیرا و زنجری، نسیبه. (1394)، «معلولیت (ناتوانی) در ایران: شیوع، ویژگی‌ها و همبسته‌های اقتصادی و اجتماعی آن»، فصلنامه توانبخشی، دوره 16، شماره 61: 36-47.
- شمس قهفرخی، مهری؛ شمس قهفرخی، فریده و رضایی، مهدی. (1387)، بررسی میزان شیوع معلولیت به‌صورت ملی و استانی و رابطه آن با توسعه استان‌ها، تهران: مرکز پژوهش آمارهای اقتصادی پژوهشکده آمار، چاپ اول.
- صادقی فسایی، سهیلا و فاطمی نیا، محمدعلی. (1393)، «معلولیت؛ نیمه پنهان جامعه: رویکردی اجتماعی به وضعیت معلولین در سطح جهان و ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 15، شماره 58: 157-192.
- عاروان، کامران. (1396)، «وضعیت اجتماعی معلولان در دوران قاجار»، فصلنامه پژوهش‌نامه تاریخ، دوره 13، شماره 49: 91-116.
- عاملی مقدم، سیما؛ زراعتی، مصطفی؛ دیده‌بان، مریم و خزان، کاظم. (1394)، «اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کیفیت ارتباط معلولین جسمی و حرکتی بستری در مراکز بهزیستی»، فصلنامه نسیم تندرستی، دوره 4، شماره 14: 9-17.
- عبادی، علی؛ هاشمی شیخ‌شبانی، اسماعیل؛ قاسم‌زاده، رؤیا؛ لطیفی، سید محمود و جعفری، غلام‌علی. (1392)، «تعیین موانع اشتغال افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی و کاربردهای آن برای مدیران توانبخشی»، فصلنامه مطالعات ناتوانی، دوره 3، شماره 5: 9-22.
- غلامی‌جم، فاطمه؛ تکفلی، مرضیه؛ کمالی، محمد؛ اسلامیان، ایوب؛ علوی، زهره و علی نیا، وهاب. (1397)، «مرور نظام‌مند پژوهش‌های مربوط به حمایت اجتماعی از والد/ والدین کودکان دارای معلولیت»، فصلنامه توانبخشی، دوره 19، شماره 75: 126-141.
- فرجی، محمدعلی. (1393)، «مطالعۀ تطبیقی اصل عدم تبعیض بر مبنای معلولیت در حوزۀ اشتغال»، فصلنامه حقوق پزشکی، دوره 8، شماره 29: 159-167.
- قاسمی برقی، رضا؛ حسن‌زاده، غلامرضا؛ جوادی، مریم؛ اسدی، مریم؛ بیات، بهناز؛ ساعی پور، نرگس و چوبینه، حمید. (1390)، «بررسی نظرات معلولین و خانواده آنها در خصوص معلولیت در شهرهای قزوین و کرج»، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، دوره 5، شماره 2: 71-77.
- محسنی تبریزی، علی‌رضا و زرین کفشیان، غلام‌رضا. (1394)، «بررسی عوامل مؤثر بر طرد اجتماعی معلولان: مطالعۀ موردی معلولان جسمی و حرکتی تحت پوشش بهزیستی شهرستان ری»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 2: 327-352.
- وکیل‌الرعایا و اقوامی فرشاد. (1398)، تحلیل اثربخشی عوامل مؤثر بر اشتغال و راه‌اندازی کسب کار معلولین، مدیریت توسعه و تحول، دوره 1398، شماره 39: 51-60.