نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مددکاری اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی. (نویسنده مسئول).

2 استاد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی

3 استاد مددکاری اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

4 استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

اشتغال غیررسمی از بخش‌های قابل‌توجه در اقتصاد ایران است که همراهی قوی با محرومیت اجتماعی دارد؛ زمانی که زنان وارد بازار کار می‌شوند، اشتغال غیررسمی مهم‌ترین گزینۀ پیشِ روی آن‌هاست. هدف پژوهش پیش رو فهم سازوکارهای محرومیت ساز اشتغال غیررسمی و چگونگی برون رفت کارگران غیررسمی زن از این شرایط است. روش پژوهش از نوع کیفی با بهره‌گیری از روش نظریۀ مبنایی است. جمعیت مطالعه کارگران غیررسمی زن استان تهران هستند که از طریق نمونه‌گیری هدفمند 32 نفر جهت مشارکت گزینش ‌شده‌اند. فنون داده‌یابی مصاحبۀ عمیق و نیمه ساختاریافته است. جهت داده‌کاوی از روش کدگذاری نظری بهره گرفته ‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اشتغال غیررسمی یک نوع سازوکار بقاگرایانه به شمار رفته و کارگران غیررسمی زن با سرمایۀ تهی و تجربۀ کاستیِ قدرت در چهارگانۀ حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی (نارسایی قدرت بخشی رسمی‌سازی) وارد این گستره شده، در آن می‌مانند و یا از آن خروج می‌یابند، از سویی کارگران در چرخۀ غیررسمی‌سازی، در یکی از مراحل پیش‌آگهی، آگاه ماندگی، کنشگری، واپس روی و رهایی‌بخشی قرار دارند. بر پایۀ پژوهش، مدل قدرت بخشی رسمی‌سازی از جمله سازوکارهای کمک‌کننده به کارگران در فرایند رسمی سازی و دسترسی بیش‌تر به کف حمایت اجتماعی پایه است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Experience of Female Workers in the Informal Sector of the Iranian Economy (Case Study of Informal Female Workers in Tehran Province)

نویسندگان [English]

  • fatemeh jaafari 1
  • mohammadsaeed zokae 2
  • mohammad zahediasl 3
  • farshad momeni 4

1 STUDENT

4 Full Professor in Economic Management and Development, Faculty of Economic, Allame Tabatabaee University

چکیده [English]

Informal employment is one of the most important sectors in Iran's economy, which is strongly associated with social exclusion; when women enter the labor market, informal employment is the most important option for them. The aim of the present study is to understand the mechanisms of deprivation of informal employment and how workers get out of this situation. The research method is of qualitative type using the grounded theory method. The study population is informal female workers in Tehran province who have been selected through a targeted sampling of 32 people to participate. The data collection technique is an in-depth and semi-structured interview. The theoretical coding method has been used to analyze the data. The research findings show that informal employment is a survival-type mechanism in which Women with empty capital and experience of power shortages in the legal, economic, social, and psychological quadrants (Inadequacy of formalization empowerment) enter this area, stay in it or leave it, On the other hand, workers in the informalization cycle are in one of the stages of forecasting, awareness, activism, regression, and liberation. According to the research, the empowerment model of formalization is one of the mechanisms that help workers in the formalization process and more access to the social protection floor.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women Informal Worker
  • Informal Economic Sector
  • Informal Employment
  • Basic Social Protection Floor
  • Formalization Empowerment
  • Informal Cycle
-  استراوس، کوربین و جولیت، کربین. (1391). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمه: ابراهیم افشار، تهران: نشر نی، چاپ هفتم.
-  آبراهامیان، یرواند. (1384). ایران بین دو انقلاب، ترجمه: احمد گل‌محمدی، محمد ابراهیم، تهران: نشر نی، چاپ یازدهم.
-  آفاری، ژانت. (1385). انقلاب مشروطه ایران: 1906-1911(1285-1290)، ترجمه رضا رضایی، تهران: انتشارات بیستون، چاپ سوم.
-  پور رضا، ابوالقاسم، رستمی نیا، مرضیه، هراتی خلیل‌آباد، تورج، ملکی، سارا و موسوی سید عبدالرضا. (1396). «بررسی تأثیر اشتغال رسمی و غیررسمی زنان بر کیفیت زندگی آنان در شهر تهران»، فصلنامۀ پژوهش‌های سلامت‌محور، دوره 3،  شماره 4 ، 388-379.
-  حسین‌یزدی، مریم. (1390). بررسی انسان‌شناسی پدیده دست‌فروشی در تهران: مطالعه موردی زنان دست‌فروش در مترو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
-  دفتر قوانین و مقررات سازمان تأمین اجتماعی. (1393). قانون تأمین اجتماعی و آیین‌نامه‌های آن (معاونت حقوقی و امور مجلس دفتر قوانین و مقررات).
-  دوبووار، سیمون. (1398). جنس دوم. ترجمه: قاسم صنعوی، جلد اول، تهران: انتشارات توس، چاپ پانزدهم.
-  درویشی فرد، علی‌اصغر، جسم، میترا و فیضی پور، خدیجه. (1394). «تجربۀ زیستۀ زنان شاغل در کارگاه‌های تولیدی، پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی»، شماره5: 108-76.
ریاضی نیا، قاسم. (1388). برنامه‌ریزی نیروی انسانی. تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تبریز: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
-  رستمی، سارا. (۱۳۹۴). «بررسی توصیفی-جمعیت شناختی دستفروشی زنان در شهر تهران»، اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی، جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، تهران، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
-   طرح شاغلین فقیر و بیکار. (1397). شاغلین فقیر و بیکار.  Retrieved from http://ww.majlis.ir
-  فلیک، اووه. (1393). درآمدی بر تحقیق کیفی، مترجم هادی جلیلی، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
-  عرب مازار یزدی، علی، حاجی حسینی، طاهره و نوروزی نژاد، مریم. (1395). اقتصاد غیررسمی ایران. شرکت آینده‌پژوهان اقتصاد توسعه. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.
-  کرسول، جان. (۱۳۹۴). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعه موردی). مترجمان: حسن دانایی‌فرد؛ حسین کاظمی. تهران: انتشارات صفار، چاپ دوم.
-  منصور، جهانگیر. (1395). قانون مدنی (جلد اول، دوم و سوم همراه با توضیحات و معانی لغات و اصطلاحات). تهران: انتشارات دیدار.
-  مهرابی بشرآبادی، حسین، کوچک زاده، سمیه و تابلی، حمید (۱۳91). آیا اقتصاد سایه‌ای رشد اقتصادی را تهدید می‌کند؟ (مطالعۀ موردی کشور ایران). فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی ایران. دوره 4، شماره12: 181-198.
-  نوغانی دخت بهمنی، محسن، برادران کاشانی، زهرا؛ کرمانی، مهدی و اصغر پور ماسوله، احمدرضا. (1394)، توانمندسازی مهارت محور کارگران خدماتی زن (مطالعه‌ای کیفی در مراکز اقامتی شهر مشهد). فصلنامۀ زن در توسعه و سیاست. دوره 3، شماره 12: 386-363
-  نرخ مشارکت اقتصادی، (1398). نرخ مشارکت اقتصادی. http://www.amar.org.ir
 
-   Annual Reports. (2019). Annual Reports. http://worldjusticeproject.org.
-   Chen, M. A. (2012). The informal economy: Definitions, theories and policies. WIEGO working Paper.
-   Cudd, A. E. (2006). Analyzing oppression. Oxford University Press.
-   Country data. (2019). http://www.globalslaveryindex.org/2019/data/country-data/iran/.
-   Delaney, T. (2005). Contemporary social theory: Investigation and application. Pearson / Prentice Hall.
-   Gutierrez, L., GlenMaye, L., & DeLois, K. (1995). The organizational context of empowerment practice: Implications for social work administration. Social Work, 40(2), 249–258.
-   Global Gender Gap Report 2020. (2019). Global Gender Gap Report 2020. http:// www.weforum.org
-   Hussmanns, R. (2004). Measuring the informal economy: From employment in the informal sector to informal employment. Policy Integration Department, Bureau of Statistics, International Labour Office.
-   International Labor Office. (2002). Decent work and the informal economy. First published.
-   Informal economy. (2013). http://www.ilo.org.
-   Martínez, L., Short, J. R., & Estrada, D. (2017). The urban informal economy: Street vendors in Cali, Colombia. Cities, 66, 34-43.
-   Perprah, V., Buor, D., Forkour, D & Sanchez-Moral, S. (2019). Characteristics of informal sector activities and challenges faced by women in Kumasi Metropolis, Ghana. Cogent Social Science, (5)1. Doi: 10.1080/23311886
-   Rifkin, S. B. (2003). A framework linking community empowerment and health equity: it is a matter of CHOICE. Journal of Health.
-   Smelser, N. J., & Swedberg, R. (2005). The handbook of economic sociology. (2th edn.). United Kingdom. Princeton University Press.
-   Sevensson, J. (2018). Young domestic workers: A qualitative study on the health and wellbeing of girls working in households in Delhi. London School of Hygiene & Tropical Medicine.
-   Schneider.f.,Medina.L. (2018). Shadow Economies Around the World: What Did We Learn Over the Last 20 Years? International Monetary Fund
-   Tolla, T. (2013). Black women’s experiences of domestic work: Domestic workers in Mpumalanga. City: Sage Publications.
-   World Justice Project. (2019). http:// worldjusticeproject.org.