نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جمعیّت‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، همدان
2 استاد جمعیّت‌شناسی دانشگاه تهران و استاد افتخاری دانشگاه ملبورن استرالیا
چکیده
ترتیبات زندگی سالمندان در کشورهای درحال‌توسعه از اهمیّت فراوانی برخوردار است زیرا دولت‌ها به دلیل نداشتن نظام‌های مراقبتی و بهداشتی تکامل‌یافته، نمی‌توانند تمامی حمایت‌های مورد نیاز سالمندان را فراهم کنند. مطالعه حاضر با هدف بررسی ترتیبات زندگی افراد 60 ساله و بالاتر در ایران در طول چهاردهه گذشته (1398-1363) انجام گرفت. داده‌ها از طرح هزینه و درآمد خانوار که توسط مرکز آمار ایران انجام می‌شود گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که میزان‌های سرپرستی سالمندان در طول دوره افزایش یافته است. هرچند این افزایش برای هر دو جنس مشاهده می‌شود اما برای زنان دو برابر بیشتر از مردان بوده است. مردان سالمند، بیشتر خانوارهای هسته‌ای را سرپرستی می‌کنند در حالی که بیشتر خانوارهایی که زنان سرپرستی آن‌ها را بر عهده دارند از نوع تک‌نفره و تک‌والد هستند. همچنین بر تعداد سالمندانی که به تنهایی زندگی می‌کنند افزوده شده است. تعداد خانوارهای با سرپرست سالمند که فرزندی بزرگ‌سال در آن‌ها حضور دارد در مقایسه با گذشته افزایش داشته است. با این حال به نظر نمی‌رسد که این هم‌سکنایی در جهت رفاه و آسایش بیشتر والدین سالمند بوده باشد. در واقع تغییرات در ترتیبات زندگی سالمندان در ایران در طول سه دهه گذشته منجر به وارد آمدن فشار مضاعف بر سالمندان شده است و آن‌ها در سنین بالا همچنان مسئولیت‌هایی همچون مدیریت خانوار و تأمین ملزومات اعضای آن را بر عهده دارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
More responsibilities at the older ages: the study of trends and patterns of elderly living arrangements in Iran
نویسندگان [English]
- Milad Bagi 1
- Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi 2
1 Assistant professor of demography, faculty of Economic and Social sciences, Department of Social sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan
2 University of Tehran, Honorary Professor, University of Melbourne, Australia
چکیده [English]
Elderly living arrangements in developing countries are important because governments cannot support them due to the lack of advanced health care systems. This study aimed to investigate the changes in living arrangements of people 60 years old and over during the last four decades (1984-2019) in Iran. The Household Income and Expenditure Survey (HIES) data conducted by the Statistics Center of Iran were analyzed. Findings indicated that elderly headship rate has increased over time. Although this growth observed for both sexes, it was double as high for women as for men. Most households headed by old men are nuclear households while women often take care of solo and single-parent households. More elderly people live alone nowadays and their household size has decreased during the time. Howbeit the number of households with an elderly head with an adult child has increased, but this co-residence does not have benefits for elderly parents. Indeed, changes in elderly living arrangements in Iran over the past three decades have led to more increasing pressure on the old ages and they have to accept more responsibilities such as household head and managing its needs.
کلیدواژه‌ها [English]
- Living arrangements
- Aging
- Elderly people
- Household
- Iran
- بگی، میلاد. (1397)، پویایی خانوار در ایران: عوامل مؤثر بر تغییرات در ترتیبات زندگی افراد، ساختار و بُعد خانوار در طی سه دهه اخیر، پایان‌نامه دکتری رشته جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران.
- ضرغامی، حسین و فریمانه، محمود. (1394)، "بررسی تحلیلی ویژگی‌های جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی سالمندان کشور"، مجله بررسی‌های آماری رسمی ایران، سال 26، شماره 2: 139-160.
- عباسی‌شوازی، محمد جلال و بگی، میلاد (1399)، "ترتیبات زندگی و شکل‌گیری خانوارهای جدید توسط جوانان در ایران: شواهدی از تأخیر در گذار به زندگی مستقل"، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 16، شماره 59: 243-274.
- عباسی‌شوازی، محمد جلال و صادقی، رسول. (1392)، بررسی وضعیت جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی جوانان در ایران، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در ایران.
- علیپور، محمدصادق؛ میرمحمد، مهرنوش؛ حکیمی‌پور، نادر و غلامی، محمد. (1397)، ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی جوانان بر اساس اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395، پژوهشکده آمار، گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی.
- قبادی، محترم. (1389)، مطالعه عوامل تعیین‌کننده هم‌سکنایی سالمندان با فرزندان در شهر کرمانشاه در سال 1389، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جمعیت‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
- مرکز آمار ایران .(1398)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395-1365.
- میرزایی، محمد؛ دارابی، سعداله و باباپور، میترا. (1396)، "سال‌خوردگی جمعیت در ایران و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان"، سالمند:مجله سالمندی ایران، دوره ۱۲ ،شماره 2: ۱۵۶-۱۶۹.
- Abbasi-Shavazi, M. J., McDonald, P., & Hosseini-Chavoshi, M. (2009). The fertility transition in Iran, Springer.
- Alias, A. R., Zainun, N. Y., Rahman, I. A., Suratkon, A., Sulaiman, N., Ghazali, F. M., & Shamsuddin, N. (2018). “Headship Rate Projections for Housing Demand in Johor, Malaysia”. Journal of Physics: Conference Series, 1019 (1), p. 012005. IOP Publishing.
- Atchley, R. C. (1999). Continuity and adaptation in aging. Baltimore: The John Hopkins University
- Becker, G. S. (1991). A Treatise on the family. Cambridge, MA: Harvard University
- Blace, N. P. (2012). “Functional ability, participation in activities and life satisfaction of the older people”. Asian Social Science, 8(3), 75.
- Bongaarts, J., & Zimmer, Z. (2002). Living arrangements of older adults in the developing world: an analysis of demographic and health survey household surveys. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 57(3), 145-157.
- Carliner, M. (2003). “Headship rates and housing demand”, Housing Economics, 2003 June. 8-12.
- Casterline, J. B., Hermalin, A. I., & Williams, L. (1991). Differences in the Living Arrangements of the Elderly in Four Asian Countries: The Interplay of Constraints and Perferences. University of Michigan, Population Studies Center.
- Choi, N. G. (2003). “Coresidence between unmarried ageing parents and their adult children: Who moved in with whom and why?.” Research on Aging, 25(4), 384-404.
- Cowgill Donald, O. (1986). Aging around the world. Belmont: Wadsworth.
- Cumming, E., & Henry, W. (1961). Growing Old: The Process of Disengagement. New York: Basic Book.
- Diggs, J. (2008). Activity theory of aging. In Encyclopedia of aging and public health (pp. 79–81). Springer US.
- Ferraro, K. F., Shippee, T. P., & Schafer, M. H. (2009). Cumulative inequality theory for research on aging and the life course. In V. L. Bengston, D. Gans, N. M. Pulney, & M. Silverstein (Eds.), Handbook of theories of aging (p. 413–433). Springer Publishing Company.
- Furlong, A., & Cartmel, F. (2006). Young people and social change. McGraw-Hill Education (UK).
- Harris, J. E. (1975). The effect of activity therapy as a treatment for disengaged community-residing elderly persons, Doctoral dissertation, Texas Tech University.
- Hildreth, G. J., Van Laanen, G., Kelley, E., & Durant, T. (1980). “Participation in and enjoyment of family maintenance activities by elderly women”. Family Relations, 29(3), 386–390.
- Kahn, J. R., Goldscheider, F., & García-Manglano, J. (2013). “Growing parental economic power in parent–adult child households: Coresidence and financial dependency in the United States, 1960–2010”. Demography, 50(4), 1449-1475.
- Lesthaeghe R, Surkyn J (2002). “New forms of household formation in Central and Eastern Europe: Are they related to newly emerging value orientations?” Economic Survey of Europe, UN Economic Commission for Europe, Geneva, 197–216.
- Lesthaeghe, R. (2014). “The second demographic transition: A concise overview of its development”. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(51), 18112-18115.
- Lin, Ge, "Reading Changes in Family Support through Regional Development in China" (2001). Regional Research Institute Working Papers. 148. Available at 2021/02/16: https://researchrepository.wvu.edu/rri_pubs/148
- Marshall, V. W., & Bengtson, V. L. (2011). Theoretical perspectives on the sociology of aging. In Handbook of sociology of aging (pp. 17-33). Springer, New York, NY.
- Minhat, H. S. (2013). “Continuity Theory of Ageing and Leisure Participation among Elderly Attending Selected Health Clinics in Selangor”. The International Medical Journal of Malaysia, 12(2), 51.
- Mohd, S., Senadjki, A., & Mansor, N. (2017). “Living arrangements of elderly: Evidence from household income expenditure survey”. Journal of Population Ageing, 10(4), 323-342.
- Rajan, I., & Kumar, S. (2003). “Living arrangements among Indian elderly: New evidence from national family health survey”. Economic and Political Weekly, 38(1), 75-80.
- Rawan, N. M., Zainun, N. Y., Alias, A. R., & Ibrahim, S. (2017). “Headship Rate for Population Projection in Johor Bahru”. In MATEC Web of Conferences,87, p. 01023. EDP Sciences.
- Thornton, A., Chang, M. C., & Sun, T. H. (1984). “Social and economic change, intergenerational relationships, and family formation in Taiwan”. Demography, 21(4), 475-499.
- Tu E. JC., Wang J. (2014) Patterns and Changes in Household Structure in Hong Kong. In: Poston, Jr. D., Yang W., Farris D. (eds) The Family and Social Change in Chinese Societies. The Springer Series on Demographic Methods and Population Analysis, vol 35. Springer, 59-77, Dordrecht.
https://doi.org/10.1007/978-94-007-7445-2_4.
- United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects 2019, customs data acquired via website: https://population.un.org/wpp/DataQuery/.
- United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017). World Population Ageing 2017 - Highlights (ST/ESA/SER.A/397).
- Wiemers, E. E., Slanchev, V., McGarry, K., & Hotz, V. J. (2017). “Living arrangements of mothers and their adult children over the life course”. Research on ageing, 39(1), 111-134.
- World health organization (2020) Proposed working definition of an older person, Available at 2020/02/13:
https://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en/
)