نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.
2 استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران،تهران،ایران.
3 دانشیار جامعه شناسی شهری دانشگاه الزهرا،تهران،ایران.
چکیده
هدف از مطالعه حاضر فهم تجربه زیسته فقرای شهری از علل موثر بر فقر است. روش تحقیق، گرندد تئوری و جامعه مورد مطالعه، شامل سرپرستان خانوارهای تهیدست شهری ساکن در مناطق 17 و 18 و 19 شهرداری تهران بوده است نمونه گیری ابتدا به صورت هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. در نتیجه مقوله هسته ای با عنوان طرد اجتماعی از بازار کار ظاهر گردید. یافته های تحقیق بر اساس مدل پارادیمی پژوهش در پنج محور( شرایط علی، شرایط مداخله‌گر و شرایط زمینه ای، راهبردها و پیامدها) قرار گرفت. در این مقاله شرایط علی مقوله طرد از بازار کار مطرح می شود. شرایط علی بر اساس نظر مشارکت کنندگان شامل چهار مقوله اصلی با عنوان های ضعف سرمایه اقتصادی، ضعف سرمایه انسانی، شرایط نامساعد اقتصادی و شرایط نامساعد اشتغال است. براساس یافته ها بسیاری از فقرای شهری ساکن در مناطق مورد مطالعه پیشینه فقر روستایی داشتند که بارزترین وجه آن ضعف سرمایه های اقتصادی و انسانی است. همچنین شرایط اشتغال آنان در شهر بسیار متاثر از شرایط نامساعد اقتصادی(مانند: تحریم های اقتصادی، شیوع بیماری کرونا، مکانیزه شدن تولید و ارائه خدمات و حضور اتباع خارجی) و شرایط نامساعد اشتغال (مانند: آسیب پذیری جسمی، آسیب پذیری روانی، درامد اندک، فقدان حمایت های اجتماعی و استثمار) بوده، به گونه ای که این شرایط منجر به تداوم فقر بین نسلی آنان شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The َanalyses of lived experience of urban poor about social exclusion from the labor market Case study; Districts 17, 18 and 19 of Tehran
نویسندگان [English]
- Abdorasool Hashemi 1
- Mostafa Azkia 2
- Seyyed Yaghoub Mousavi 3
1 Science and Research branch Islamic Azad University-tehran-iran
2 professor of Sociology, University of Tehran-tehran-iran.
3 Alzahra University-tehran-iran.
چکیده [English]
The purpose of this study is to understand the lived experience of urban poor of the causes affecting poverty. The research method was grounded theory and the study population included the heads of urban poor households living in districts 17, 18 and 19 of Tehran Municipality. Sampling was initially purposeful and continued until the stage of theoretical saturation. As a result, the nuclear category emerged as social exclusion from the labor market. Findings based on the paradigm model of the research were divided into five axes (causal conditions, intervening conditions and contextual conditions, strategies and consequences). In this article, the causal conditions of exclusion from the labor market are discussed. According to the participants, causal conditions include four main categories: economic capital weakness, human capital weakness, unfavorable economic conditions and unfavorable employment conditions. According to the findings, many urban poor living in the study areas had a history of rural poverty, the most obvious aspect of which is the weakness of economic and human capital. Also, their employment conditions in the city are very much affected by unfavorable economic conditions (such as: economic sanctions, outbreak of coronary heart disease, mechanization of production and provision of services and the presence of foreign nationals) and unfavorable employment conditions to the extent that these conditions have led to the perpetuation of inter generational poverty.
کلیدواژه‌ها [English]
- urban poverty
- exclusion from the labor market
- employment
- Tehran
- آرون، ریمون. (1372)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم.
- ازکیا، مصطفی. (1381)، «فقر، آسیب‌پذیری و توسعه، مطالعه موردی منطقه روستایی گرمسار»، نامه علوم اجتماعی، ، شماره 20: 29-52.
- ازکیا، مصطفی؛ احمدرش، رشید و پارتازیان، کامبیز. (1396)، روش‌های پژوهشی کیفی از نظریه تا عمل، تهران: انتشارات کیهان، چاپ اول.
- پیران، پرویز. (1366)، «آلونک‌نشینی در تهران»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، اسفند 1366، شماره 17: 46-47
- پیران، پرویز. (1376)، «تحلیل جامعه‌شناختی از مسکن شهری در ایران: اسکان غیررسمی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 2: 27-47.
- پورتال مناطق شهرداری تهران. (1399)، به نشانی: https://www.tehran.ir
- توسلی، غلامعباس. (1375)، جامعه‌شناسی کار و شغل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، چاپ اول.
- جواهری پور، مهرداد. (1394)، «محله‌های فرودست شهری و حق به شهر مورد پژوهی محله خاک سفید شهر تهران»، پژوهش‌های انسانشناسی ایران، دوره 5، شماره 2: 16 -182.
- چمبرز، رابرت. (1376)، توسعه روستایی، اولویت بخشی به فقرا، ترجمه: مصطفی ازکیا، انتشارات دانشگاه تهران.
- زارع، بیژن. (1389)، تحولات جمعیتی شهر تهران در یک‌صد سال اخیر، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران: موسسه نشر شهر.
- زاهدی، محمدجواد؛ انصاری، ابراهیم؛ ملکی، امیر و حمیدیان، اکرم. (1394)، «سنجش و تبیین طرد اجتماعی مهاجران خارجی در کلان‌شهر اصفهان»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال پنجم، شماره 17: 159-90.
- زاهدی، محمدجواد؛ دانش، پروانه؛ راد، فیروز و مجرب قوشچی، رضا. (1396)، «طرد اجتماعی در زندگی زنان فقیر شهری (مطالعه موردی زنان فقیر شهری تحت عنوان پوشش کمیته امداد امام خمینی شهرستان ارومیه)»، زن در توسعه و سیاست، دورة 15، شمارة 3: 291 ـ 310.
- شالچی، سمیه و قلی‌پور، صفیه. (1397)، «طرد اجتماعی زنان در سکونتگاه‌های غیررسمی»، (محله اسلام‌آباد تهران، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال هفتم، شماره 27: 1-31.
- صادقی؛ علیرضا. (1398)، زندگی روزمره تهیدستان شهری، تهران: انتشارات آگاه، چاپ یکم.
- صادقی، رسول و زنجری، نسیبه. (1396)، «الگوی فضایی نابرابری توسعه در مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران»، فصلنامة رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره 6: 149-184.
- طاهرپور، جواد. (1397)، «تأثیرپذیری بهره‌وری نیروی کار از تاب‌آوری و آسیب‌پذیری اقتصادی»، تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، بهار 1397، شماره 31: 197-227.
- غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا. (1389)، «چرخش مفهومی و نظری از فقر به سازه مطرودیت اجتماعی»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 2، شماره 4: 66-364.
- فتحی، الهام. (1397)، «روند تحولات جمعیت شهر تهران از گذشته تا آینده»، دوماهنامه تحلیلی- پژوهشی آمار، سال 6، شماره 1: 32-35
- کاستلز، مانوئل. (1389)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: پایان هزاره، ترجمه: احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو، چاپ ششم.
- گیلبرت، آلن و گاگلر، ژوزف. (1375)، شهرها، فقر و توسعه (شهرنشینی در جهان سوم) ترجمه: پرویز کریمی ناصری، تهران: انتشارات اداره کل روابط عمومی و بین‌الملل شهرداری تهران، چاپ اول.
- لوئیس، اسکار. (1353)، «فرهنگ فقر»، ترجمه: سید مهدی ثریا، نامه علوم اجتماعی، شماره 4: 124-137
- لهسایی زاده، عبدالعلی. (1377)، نابرابری و قشربندی اجتماعی، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ دوم.
- مرکز آمار ایران. (1398)، گزارش تحلیلی: بررسی روند تغییرات ساختار و ترکیب جمعیت کشور و آینده آن تا افق 1430 شمسی بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395، تهران: دفتر جمعیت نیروی کار و سرشماری گروه جمعیت و سلامت.
- میرفلاح نصیری، سید نعمت اله؛ طاهری پور، هما و صباغی، شهلا. (1397)، «سنجش اثر حضور اتباع خارجی در بازار کار کشور»، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال 29، شماره 2: 207 -223
- ناریان، دیپا؛ چمبرز، رابرت؛ شاه، میراک و پتش، پتی. (1390)، صدای فقرا، فریاد برای تغییر (پیامدهای توسعه)، ترجمه: مصطفی ازکیا و جمال رحمتی‌پور، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول.
- Amis, Philip. (1995). "Making Sense of Urban Poverty", Environment and Urbanization, 7(1), 145-158.
- Giddens Anthony. (2007). Social Justice and Social Divisions, Crusky, B, David. (2008). Social Stratification, Class, Race and Gender in Sociological Perspective,USA,West view Press.
- Nowosielski, Michal. (2012). "Challenging Urban Exclusion? Theory and Practice". Polish Sociological Review, 179(3), 369-383. https://nbn-resolving.org/urn:nbn: de:0168-ssoar-69631-5.
- Sen, Amartya. (2000). Social Exclusion:Concept, Application, and Security, Office of Environment and Social Development Asian Development Bank, June 2000.
- Serrat Olivier. (2017). "The Sustainable Livelihoods Approach". In: Knowledge Solutions. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-10-0983-9_5.
- Silver, Hilary. (1995). "Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms"’, In: International Labour Review, Vol. 133. 5-6, 531-578.
- Wolf, Jennifer Price. MPH, MSW. (2007). Sociological Theories of Poverty in Urban America, Journal of Human Behavior in the Social Environment, 16:1-2, 41-56, DOI:10.1300/J137v16n01_04.
- Wratten, Ellen. (1995). "Conceptualizing urban poverty", Sage Journalsblog:
https:// doi.org/10.1177/095624789500700118.
- Worldbank (2020).
https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/overview.
)