نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،
2 استادیار گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 مدرس دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
4 دکتری جامعه شناسی، مدرس دانشگاه کاشان
چکیده
هدف از این پژوهش، بهره‌گیری از روش فراتحلیل به‌منظور تبیین رابطه عدالت و رفتار شهروندی در نظام‌های سازمانی ایران است. بر این مبنا، 59 سند پژوهشی (در قالب مقالات علمی) که در فاصله زمانی 1385-1397 و با هدف تبیین ارتباط میان عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی به انجام رسیده و در فصلنامه‌های معتبر داخل کشور چاپ شده‌اند، به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پژوهش‌های برگزیده شده عمدتاً به روش پیمایشی، در جوامع آماری گوناگون، با حجم نمونه متفاوت (40-400) و با به‌کارگیری ابزارهای برخوردار از پایایی و اعتبار به انجام رسیده‌اند. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار جامعه فراتحلیل (CMA2) بهره گرفته شد. بررسی مفروضات فراتحلیل حاکی از ناهمگنی اندازه‌های اثر و فقدان خطای نشر در میان اسناد پژوهشی بود. یافته‌ها نشان دادند که اندازه اثر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی معادل با 44/0 بوده که بر مبنای نظام تفسیری کوهن، تأثیر نیرومندی محسوب می‌گردد. همچنین، شاخص زمان انجام پژوهش، موقعیت جغرافیایی، نوع سازمان، جنسیت و قومیت آزمودنی‌ها بر رابطه عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی تأثیری تعدیل‌کننده داشتند. بدین لحاظ، ادراک عدالت سازمانی با سپری شدن زمان تأثیر بیشتری بر رفتار شهروندی داشته و ادراک عدالت سازمانی در مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور، در سازمان‌های ورزشی، در میان زنان و فارس زبان‌ها، تأثیر بالاتری بر بروز رفتارهای شهروندی کارکنان نسبت به سایر موقعیت‌ها داشته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Meta-analysis of studies on the perception of justice and organizational citizenship behavior
نویسندگان [English]
- mohsen mohammadi 1
- mohammad mehtari arani 2
- samane naghipoor iyoki 3
- seyyed saied hoseynizadeh arani 4
1 PhD in Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, North Tehran Branch
2 Faculty Member of Management Group, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 Lecturer at Payame Noor University, Tehran, Iran.
4 PhD in Sociology, Lecturer at Kashan University
چکیده [English]
The purpose of this study is to use a meta-analysis method to explain the relationship between justice and citizenship behavior in Iranian organizational systems. Accordingly, 59 research papers (in the form of scientific articles) conducted between 1385-1397 with the aim of explaining the relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior and published in prestigious national journals, were chosen as sample size. Selected research have been conducted mainly through survey, in different statistical societies, with different sample size (40-400) and using reliable and valid instruments. Meta-analysis software (CMA2) was used to analyze the data. Examination of the meta-analysis assumptions revealed heterogeneity of effect sizes and lack of publication error among the research documents. The findings showed that the magnitude of the effect of organizational justice on organizational citizenship behavior was equal to 0/44, which according to Cohen's interpretive system, is a powerful influence. Also, research time index, geographical location, type of organization, gender and ethnicity of the subjects had moderating effect on the relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. Thus, the perception of organizational justice has more impact on citizenship behavior over time, and perceptions of organizational justice in the eastern and southeastern regions of the country, in sports organizations, among women and Persians, have a higher impact on the employee citizenship behaviors than there were other situations.
کلیدواژه‌ها [English]
- Perception of Organizational Justice
- Organizational Citizenship Behavior
- Meta-Analysis
- Iran
- اسمعیل زاده، عباسعلی و قاسم‌زاده، ابوالفضل. (1393)، «بررسی رابطه عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان دانشگاه پیام نور»، علوم رفتاری، سال ششم، شماره 20: 9-22.
- ببی، ارل. (1398)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (نظری- عملی)، ترجمه: رضا فاضل، تهران: نشر سمت.
- جفره، منوچهر و سجادی نژاد، راضیه سادات. (1394)، «بررسی تأثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی در اداره کل مخابرات منطقه 6 تهران»، مطالعات منابع انسانی، سال پنجم، شماره 16: 123-140.
- حسنی، رفیق. (1393)، «رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و عدالت سازمانی»، دو فصلنامه مدیریت مدرسه، سال سوم، شماره یک: 1-20.
- دامغانیان، حسین؛ جعفری، سکینه و ضابط پور، حسین. (1393)، «بررسی تأثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی با میانجیگری کیفیت زندگی کاری»، مدیریت فرهنگ‌سازمانی، سال دوازدهم، شماره 2: 655-679.
- دواس، دی‌ای. (1397)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی، چاپ هجدهم.
- دشتی، محمد. (1389)، چهارچوب نظری، زوایا و بایسته‌های آن، تاریخ در آیینه پژوهش، سال هفتم، شماره یک: 23-49.
- رامین مهر، حمید؛ هادی زاده مقدم، اکرم و احمدی، ایمان. (1388)، «بررسی رابطه بین ادراک از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی (موردمطالعه: شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ستاد تهران)»، مدیریت بهبود و تحول، سال دهم، شماره 2: 65-89.
- رحمان سرشت، حسین و جنیدی جعفری، مهدی. (1397)، «اثر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی با میانجیگری تعهد شغلی در زمینه مدیریت پروژه»، مدیریت بهبود و تحول، سال بیست و هفتم: شماره 87: 127-146.
- ریتزر، جورج. (1394). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
- زوار سهل‌آبادی، کاظم؛ فراحی، محمدمهدی و مرتضوی، سعید. (1395)، «بررسی نقش تعدیل گری ویژگی‌های شخصیتی بر رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه مدیریت منابع انسانی، سال پنجم، شماره 20: 23-52.
- سلیمانی کشایه، سجاد؛ همتی‌نژاد، مهرعلی؛ رضوی، محمدحسین و کاظم نژاد، انوشیروان. (1396)، «شناسایی و مدل‌سازی عوامل سازمانی مؤثر بر توسعه رفتار شهروند سازمانی در سازمان‌های ورزشی ایران»، مطالعات مدیریت ورزشی، سال نهم، شماره 44: 119-138.
- سیدنظری، زینب؛ حسنی، محمد؛ قلمه‌ای، علی‌رضا و کاظم‌زاده بیطالی، مهدی. (1395)، «رابطه بین ادراک از فضای سیاسی سازمان با تمایل به ترک شغلی، عملکرد شغلی و رفتار شهروندی سازمانی: آزمون میانجی عدالت سازمانی»، توان‌بخشی، سال هفدهم، شماره 4: 338-349.
- صمدی میرکلائی، حسین؛ آقاجانی، حسنعلی و صمدی میرکلائی، حمزه. (1394). «تبیین نقش عدالت سازمانی و مؤلفه‌های آن بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی کارکنان از طریق سیستم استنتاج علی»، پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال هشتم، شماره 27: 119-144.
- گنجی‌نیا، حسین؛ گودرز وند چگینی، مهرداد و غفار زاده، احمد. (1388)، «بررسی تأثیر ادراک عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی: ادارات کل بنادر و دریانوردی و گمرک استان گیلان)»، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، سال بیستم، شماره 61: 91-120.
- مرتضوی، سعید و کارگذار، نغمه. (1391)، «بررسی رابطه بین عدالت سازمانی، رضایت شغلی و تعهد عاطفی با رفتار شهروندی مشتری مدار پرستاران موردمطالعه: بیمارستان امام رضا (ع)»، مجله علوم پزشکی زنجان، سال بیستم، شماره 80: 84-97.
- نوروزی جویباری، شعبانعلی؛ باقرزاده، محمدسعید؛ بیکی، فریبا و تقوی، احمد. (1396)، «بررسی رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی گلستان»، فصلنامه توسعه مدیریت و منابع، سال اول، شماره 1: 47-54.
- وطن‌خواه، سودابه؛ یگانه، سمیه؛ نصیری، طه؛ شمس، لیدا؛ عتیقه‌چیان، گلرخ و وزیری نسب، حبیبه. (1392)، رابطه عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، پیاورد سلامت، سال هفتم، شماره 6: 544-555.
- Adams, Stacy J. (1965). Inequity in social exchange. New York: Academic Press.
- Blakely, Gerald L, Andrews, Martha C, and Robert Moorman. (2005). "The Moderating Effects of Equity Sensitivity on the Relationship between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors". Journal of Business and Psychology, 20(2): 259-
- Castro, Carmaen B, Armario, Enrique M, and David M. Ruiz. (2004). "The influence of employee organizational citizenship behaviore on customer loyality". International Journal of Service Management, 15 (1): 27-53.
- Chen, Hong, and Yang-Hua. Jin. (2014). "The effects of organizational justice on organizational citizenship behavior in the Chinese context: The mediating effects of social exchange relationship". Public Personnel Management, 43(3): 1- 13.
- DeConinck, James B. (2010). "The effect of organizational justice, perceived organizational support, and perceived supervisor support on marketing employees' level of trust". Journal of Business Research, 63 (12), 1349–1355.
- Elamin, Abdallah M, and Nasser. Alomaim. (2011). "Does Organizational Justice Influence Job Satisfaction and Self-Perceived Performance in Saudi Arabia Work Environment?". International Management Review, 7(1). 38–49.
- Glass, Gene V. (1976)."Primary, secondary and meta-analysis of research". Educational Researcher, 5 (10): 3-8.
- Guangling, Wang. (2011). "The Study on Relationship between Employees’ Sense of Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior in Private Enterprises". Energy Procedia, 5, 2030–2034.
- Hunter, John E, and Frank L. Schmidt. (1990). "Methods of meta- analysis: correction error and bias in appveache". Journal of applied psychology, 80 (1): 94-106
- Mathur, Shruti, and Pad. Makumari. (2013). "Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior among Store Executives". Human Resource Management Research, 3(4):124-149.
- Niehoff, Brian P, and Robert M. Moorman. (1993). "Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior". Academy of Management Journal. 36 (3), 527-566.
- Moorman, Robert, Blakely, Gerald L, and Brian P. Niehoff. (1998). "Does organizational Support Mediate the Relationship Between Procedural Justice and Organizational Citizenship Behavior? A Group Value Model Explanation". Academy of Management Journal, 41 (3), 351–357.
- Tamizarasu, Nandan, and Abdul Mutalib M. Azim, (2015). "Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior: Mediating Role of Psychological Capital". American International Journal of Social Science, 4 (6), 148-156.
- Podsakoff, Philip M, MacKenzie, Scott B, Paine, Julia B, and Daniel G. Bachrach. (2000). "Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research". Journal of Management, 26 (3), 513-563
- Rioux, Sheilia M, and Louis A. Penner. (2001). "The causes of organizational citizenship behavior: a motivational analysis". Journal of Applied Psychology, 86 (6), 1306-1314.
- Van Dyne, Linn NA, Graham, Jill W, and Richard M. Dienesch. (1994). "Organizational citizenship behavior: Construct redefinition, measurement and validation". Academy of Management Journal, 37 (4), 765-802.
)