نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا- دانشگاه مازندران

2 -

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل فضایی فقر شهری در سطح بلوک‌های آماری شهر بیجار می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی و بنابر هدف، کاربردی می‌باشد. داده‌ها از بلوک‌های آماری مرکز آمار استخراج شده و برای طبقه بندی داده‌ها از نرم افزار Gis بهره گرفته شد. همچنین با توجه به این که شاخص‌های مورد مطالعه پژوهش از نوع منفی و مثبت بودند، بسته به جهت هر شاخص از رابطه مثبت یا منفی روش بی‌مقیاس سازی فازی در نرم‌افزارExcel استفاده شد. ابتدا 12 شاخص فقر اقتصادی با روش فازی بی‌مقیاس شدند و در محیط نرم‌افزار Gis فراخوانی شد و با روش لکه‌های داغ و خود همبستگی موران تحلیل فضایی شدند. بر اساس نقشه پهنه‌بندی تولید شده می‌توان گفت، 259 بلوک شهری، که 80/27 درصد جمعیت شهر را به خود اختصاص داده‌اند، در پهنه خیلی مرفه شهری قرار گرفته‌اند، 279 بلوک با 16/33 درصد از جمعیت شهری در پهنه مرفه، 497 بلوک و 31/37 درصد جمعیت در پهنه متوسط و نهایتاً پهنه فقیر و خیلی فقیر با مجموع 274 بلوک و 7/1 درصد جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند. براساس نتایج روش خودهمبستگی موران نیز می‌توان گفت که نحوه پراکنش شاخص‌های فقر به صورت الگوی خوشه‌ای است به این گونه که پهنه‌های قوی فقر شهری به سمت شمال شرق سوق یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The spatial analysis of urban poverty in the city of Bijar

نویسندگان [English]

  • Rahimberdi Annamoradnejad 1
  • Mohammad soleymani 2
  • Behnaz Mohammadyari 2

1 Dept. of Geography, uni. of Mazandaran

2 -

چکیده [English]

The purpose of this study is spatial analysis of urban poverty at the level of statistical blocks of Bijar city. The present study is descriptive-analytical in nature and applied according to its purpose. Data were extracted from the statistical blocks of the Statistics Center and Gis software was used to classify the data. Also, due to the fact that the studied indicators were negative and positive, depending on the direction of each indicator, the positive or negative relationship of the fuzzy scaling method in Excel software was used. First, 12 indicators of economic poverty were scaled by fuzzy method and called in Gis software environment and spatially analyzed by hot spot method and Moran autocorrelation. According to the zoning map produced, it can be said that 259 urban blocks, which account for 27.80% of the city's population, are located in a very prosperous urban area, 279 blocks with 33.16% of the urban population in the area Prosperous, 497 blocks and 37.31 percent of the population in the middle zone and finally the poor and very poor zone with a total of 274 blocks and 1.7 percent of the population. Based on the results of Moran's autocorrelation method, it can be said that the distribution of poverty indicators is a cluster pattern, so that strong areas of urban poverty have shifted to the northeast.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial analysis
  • urban poverty
  • Moran index
  • fuzzy method
  • Bijar city
  • آروین، محمود؛ فرجی، امین؛ بذرافکن، شهرام. (1397)،«تحلیل فضایی پهنه‌های فقر مطالعه موردی: شهر قائم‌شهر»، اقتصاد شهری، سال سوم، شماره 2: 39-56.
  • آنامرادنژاد، رحیم‌بردی. (۱۳۸۸)، «مدخلی بر فقر شهری با تأکید بر فقر مسکن در نقاط شهری استان‌های کشور»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال اول، شماره ۳: 67-79.
  • آنامرادنژاد، رحیم‌بردی. (۱۳۹۷)، جغرافیای جمعیت ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان سمت.
  • بابا پور، میترا. (1391)، تحرک درآمدی و پویایی فقر و نابرابری در ایران: رویکرد داده‌های شبه پنل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا.
  • بمانیان، محمدرضا؛ رضایی راد، هادی و منصوررضایی، مجید. (1390)، «ارزیابی خصیصه‌های اقتصادی در شناسایی گستره‌های فقر شهری با استفاده از تکنیک‌های Delphi و AHP مطالعه موردی: شهر کاشمر»، مدیریت شهری؛ سال نهم، شماره ویژه‌نامه: 153-166.
  • پور موسوی، سید موسی؛ امینی، میلاد و کیخا، مهدی. (1392)، «تأثیر اقتصاد سیاه بر فقر در مناطق شهری ایران»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال هفدهم، شماره 45:3-62.
  • تقوی، نعمت‌الله. (1374)، مبانی جمعیت‌شناسی، تهران: انتشارات نیا (نیمای‌سابق).
  • جوان، جعفر. (۱۳۸۶)، جغرافیای جمعیت ایران، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه فردوسی.
  • جواهری، حسن؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت اله و پوراحمد، احمد. (1393)، «رویکرد فازی و پهنه‌بندی فقر چندبعدی در فضاهای شهری (نمونه موردی: شهر کامیاران)»، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال چهارم، شماره ۱۳: 13-30.
  • حاجی‌پور، خلیل و فروزان، نرجس.(1393)،«بررسی تاثیر فرم شهر بر میزان مصرف انرژی عملکردی در بخش مسکونی، نمونه موردی: شهر شیراز»،هنرهای زیبا_ معماری و شهرسازی،سال نوزدهم،شماره ۴: 17-26.
  • حسنعلی زاده، میلاد؛ نیک‌پور، عامر و لطفی، صدیقه. (1397)، «تحلیل فضایی فقر اقتصادی در شهر قائم‌شهر»، پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی معماری و شهرسازی، سال دوم، شماره ۱۳: 103-124.
  • روستایی، شهریور؛ کریم زاده، حسین و زادولی، فاطمه. (۱۳۸۹)، «بررسی تحلیل فضایی گسترش فقر شهری در شهر تبریز طی سال‌های (1385-1375)»، آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، شماره 22: 125-136.
  • زنگنه، علیرضا.(1389)، شناخت الگوی فضایی گسترش فقر شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ((GIS، در شهر کرمانشاه طی سال‌های (1375-1385)،پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان.
  • شماعی، علی؛عبداللهی،مهدی و حاجی‌نژاد،صادق.(1393)،«ارزیابی تحقق‌پذیری مؤلفه‌های توسعه فضایی _کالبدی طرح جامع شهر بیجار»، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره 2: 253-276.
  • صرافی،مظفر.(1381)،«به‌سوی نظریه‌ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی»،هفت شهر،سال اول،شماره ۸: 5 -12.
  • عرب مازار، عباس و حسینی نژاد، مرتضی. (1383)، «عوامل مؤثر بر فقر خانوارهای شاغل روستایی در ایران»، جستارهای اقتصادی، سال اول، شماره ۱: 67-94.
  • لطفی، صدیقه؛ منوچهری میاندوآب، ایوب و آهار، حسن. (1392)، «شهر و عدالت اجتماعی: تحلیل برنامه‌های محله‌ای (موردمطالعه: محلات مراغه)»، تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و هشتم، شماره ۲: 41-46.
  • مرکز آمار ایران. (۱۳۹۵)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سال 1395، تهران: مرکز آمار ایران.
  • نیک پور، عامر؛ رضازاده، مرتضی و الهقلی تبار نشلی، فاطمه. (1399)، «تحلیل الگوی فضایی شاخص‌های فقر شهری در شهر بابل»، جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال بیست و چهارم، شماره 39۱:71-418.
  • نیک پور، عامر؛ لطفی، صدیقه و حسنعلی زاده، میلاد. (1398)، «تحلیل فضایی فقر شهری با روش تحلیل عاملی نمونه مطالعه: قائم‌شهر»، برنامه‌ریزی فضایی، سال نهم، شماره ۱03:1-124.
  • وزارت مسکن و شهرسازی. (1383)، سند توانمندسازی و ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی، تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری.
  • وزارت مسکن و شهرسازی. (1387)، طرح توسعه و عمران جامع شهر بیجار»، سازمان مسکن و شهرسازی استان کردستان.