نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی اقتصادی دانشگاه تهران

2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه تهران

3 استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا

10.22054/qjsd.2022.65470.2295

چکیده

دارو به عنوان یک نیاز حیاتی تنها یک مقوله درمانی نیست بلکه دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نیز هست. نظام دارویی ایران به دلیل اجرای برخی از سیاست‌های بازارمحور دستخوش تحولاتی شده است که پیامد های گسترده اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی داشته است. مساله مطالعه حاضر بررسی آثار و چالش‌های واگذاری حوزه دارو به عنوان یک کالای حیاتی در زندگی آحاد نیازمند به سازوکار بازار است. این پژوهش کیفی در قالب تحلیل و توصیف و دریک سطح نهادی و راهبردی ازحوزه‌ی دارو به عنوان یک کالای درمانی انجام گرفته است. در این پژوهش به کمک روش کیفی، یعنی مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با برخی از متخصصین این حوزه، به نقد این تحول در بازاری شدن داروپرداخته می‌شود. داده‌های حاصل از مصاحبه و اسناد با روش تحلیل مضمون مقوله بندی می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بخش مهمی از قوانین و سیاست های اجرایی در حوزه دارو متاثر از اندیشه بازارسپاری است، این پیامدها شامل انحصاری شدن قدرت در دست برخی از افراد حقیقی و حقوقی، افزایش بی‌رویه واردات دارو، قیمت‌گذاری آزاد، آزادسازی در حوزه های میانی و سازمانی است. پیامدهای رفاهی این تحول آسیب های تعیین‌کننده بر دسترسی طبقات مختلف به ویژه دسترسی نیازمندان به داروهای درمانی گذاشته به‌طوری که زمینه های نارضایتی گسترده‌ای را به‌وجود آورده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Socio-economic challenges of the pharmaceutical system in Iran in the hegemonic state of market orientation after the seventies

نویسندگان [English]

  • aida navabi 1
  • nooh monavari 2
  • hossein raghfar 3

1 university of tehran

2 ut

3 Al-Zahra University Institute of Economic Sciences

چکیده [English]

Medicine as a vital need is not only a therapeutic category but also has economic, social and political dimensions. Iran's pharmaceutical system has undergone changes due to the implementation of some market-oriented policies that have far-reaching social, economic and even political consequences. The aim of the present study is to investigate the effects and challenges of transferring the field of medicine as a vital commodity in the lives of individuals in need of a market mechanism. This qualitative research has been done in the form of analysis and description and at an institutional and strategic level in the field of medicine as a therapeutic commodity. In this research, with the help of qualitative method, ie documentary study and semi-structured interviews with some experts in this field, this development in drug marketing is criticized. The data obtained from the interview and the documents are categorized by the method of content analysis. The results show that an important part of the laws and executive policies in the field of medicine is influenced by the idea of ​​marketing, . And is organizational. Consequences of welfare This development has caused decisive damage to the access of different classes, especially the access of the needy to medical drugs, so that it has created grounds for widespread dissatisfaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drugs
  • marketing
  • drug system
  • drug policy
  • آذرنوش، مرتضی و نیلفروشان، مرتضی. (1397)، سیر تحولات نظام دارویی در ایران، تهران: نشر فرهنگستان علوم پزشکی ایران.
  • اباذری، یوسف. (1399)، بنیادگرایی بازار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • اسلیتر، دان و تونیکس، فرن. (1386)، جامعه بازار، ترجمه: حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
  • اسمیت، تونی. (1391)، جهانی‌سازی، چهار الگو و یک رویکرد انتقادی، ترجمه: فروغ اسدپور، تهران: نشر پژواک.
  • اشتریان، کیومرث؛ سمنانیان، سعید و جلیلی، محدثه. (1399)، گزارش سیاستی آسیب‌ها و فسادها در نظام دارویی کشور، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
  • ایسنا. (1398)، خریدوفروش میلیاردی مجوز داروخانه‌ها، 7/4/1398، شناسه خبر: 98040703782.
  • باقری لنکرانی، کامران و خیام‌زاده، مریم. (1397)، «نظام دارویی ایران پس از انقلاب اسلامی»، نشریه علمی- پژوهشی فرهنگستان علوم پزشکی، سال دوم، شماره چهارم: 502-509.
  • بانک خاورمیانه. (1394)، بررسی صنعت داروسازی در ایران، تهران: گروه تحقیقات اقتصادی بانک خاورمیانه.
  • بوذرجمهری، حسین و ثنایی، مهدی. (1394). بررسی اقدامات راهبردی به منظور ارتقاء نظام سلامت، مبتنی بر رویکرد شفافیت. تهران: نخستین کنفرانس ملی مدیریت دولتی ایران.
  • جودکی، حسین. (1396)، شناسایی فسادهای احتمالی در نظام سلامت، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
  • خبر آنلاین. (1394)، «ایران بحران دارویی را در سال ۹۳ چگونه پشت سر گذاشت؟»، 8/1/1394، شناسه خبر: 406208.
  • خبر آنلاین. (1401)، «داستان غم‌انگیز کمبود داروی بیماران خاص و صعب‌العلاج»، 17/1/1401، شناسه خبر: 1618974.
  • فرهنگستان علوم پزشکی. (1398)، «بیانیه درباره طرح ژنریک و نظام دارویی ملی کشور»، نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی. سال سوم، شماره چهارم: 364-365.
  • پولانی، کارل. (1396)، دگرگونی بزرگ، خاستگاه‌های سیاسی و اقتصادی روزگار ما. ترجمه: محمد مالجو، تهران: نشر شیرازه.
  • دیده‌بان شفافیت و عدالت. (1396)، «گزارش درباره تخلفات سازمان غذا و دارو»، پایگاه خبری دیدبان شفافیت و عدالت، 26/4/1396.
  • فیلهو، آلفردو سعد و جانستون، دبورا. (1394)، نئولیبرالیسم، خوانش انتقادی، ترجمه: میر جواد سید حسینی و همکاران، تهران: نشر پرسش.
  • چراغعلی، عبدالمجید. (1396)، «سیاست ملی دارویی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه رازی. سال بیست و هشتم. شماره 4: 23-30.
  • صالحی، حسین. (1397)، گزارش ساماندهی نظام دارویی کشور، تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
  • صدقی‌نیا، محمدحسن. (1378)، از عطاری تا ژنریک: مروری بر تحولات داروسازی در ایران (مجموعه مقالات)،تهران: موسسه فرهنگی هنری بشیر علم و ادب.
  • فارمانیوز. (1400)، چهار واردکننده در صدر تخصیص ارز دارویی، 13/4/1400، شناسه خبر: 3345.
  • فلیک، اووه. (1391)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • کیهان. (1399)، تولید داخل داروهای وارداتی. 20/5/1399، شماره 22534.
  • گروچی، آلن. (1398)، سهم اقتصاددانان آمریکایی در تفکر اقتصادی مدرن، ترجمه: اسکافی و همکاران، تهران: نشر شیرازه.
  • مرکز پژوهشی آرا. (1397)، گزارش راهبردی مدیریت و اقتصاد و تحلیل استراتژیک صنعت دارو. تهران: دپارتمان صنعت و بازرگانی مرکز پژوهشی آرا.
  • نجاتی، محمدحسین. (1394)، آغاز فاز بلندمدت ثبات بازار دارویی پس از لغو تحریم‌ها، روزنامه شرق، 25/4/1394، شماره 2349.
  • نوابی، آیدا. (1399)، بررسی جامعه‌شناختی تجاری‌سازی داروهای هورمونی در ایران. رساله دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.