نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد شیخی ¹
• میترا عظیمی ²

¹ استادیاربرنامه ریزی دانشگاه علامه طباطبایی

² دانشجوی دکتری جعرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه تبریزنویسنده مسئول

چکیده

 امروزه بسیاری از کارشناسان برنامه­ریزی و نظریه­پردازان علوم منطقه­ای پذیرفته­اند که علاوه بر روستا و شهر، منطقه شهری نیز به یک فرم جدید اسکان بشر تبدیل شده است. منطقه­شهری تفاوت‌های عمده ساختاری و عملکردی با روستا و شهر دارد. این مناطق از توان نهفته­ای برخوردارند که بروز آن مشروط به شناخت و تعیین صحیح محدوده منطقه شهری و سپس برنامه­ریزی و مدیریت متناسب برای آنهاست. بدیهی است به منظور دستیابی به یک برنامه­ریزی  صحیح برای مناطق شهری، می­باید ابتدا  مرز و محدوده آنها مطابق با موازین علمی‌تعیین شود. در ایران از سال 1374 منطقه­های شهری به رسمیت شناخته شدند و تلاش­های گوناگونی جهت دستیابی به تعیین علمی‌مرز و محدوده این مناطق آغاز شد. اما آنچه که در عمل دیده می­شود، تعیین این محدوده­ها اغلب با اتکا بر تقسیمات سیاسی- اداری است. از آنجا که منطقه شهری تهران بزرگترین منطقه شهری در کشور بشمار می‌رود و دارای عملکردهای ملی و فراملی است، انجام هرگونه برنامه‌ریزی و سیاست­گذاری برای آن مستلزم تعیین دقیق و علمی‌محدوده‌این منطقه شهری است. در این پژوهش پس از بررسی تمام روش‌های مرسوم، از روش «تحلیل عاملی» به عنوان روشی تکمیلی در راستای تعیین مرز و محدوده منطقه شهری تهران با اتکا بر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استفاده شده است. به این ترتیب که 50 شاخص اقتصادی و اجتماعی  در سطح شهرستان استخراج  و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS، تحلیل عاملی اجرا شد. در نهایت نتایج برآمده از تحلیل عاملی، به نقشه GIS استان تهران لینک داده شد  و پس از تهیه لایه­های گوناگون، خروجی پژوهش در قالب نقشه بدست آمد. مطالعات این پژوهش نشان می­دهد که با استفاده از روش تحلیل عاملی، محدوده منطقه شهری تهران برابر با محدوده کل استان تهران به جز شهرستان‌های فیروزکوه و نظرآباد است.
 

کلیدواژه‌ها

• منطقه­شهری
• شهر منطقه
• برنامه­ریزی منطقه­ای
• منطقه
• مجموعه شهری

عنوان مقاله [English]

A Study of the Socioeconomic Indicators and the Methods for Determniation of Tehran Urban Limits: Proposing an Appropriate Pattern

نویسندگان [English]

• mohammad shiakhi ¹
• metra azimi ²

¹

²

چکیده [English]

Today, many planning experts and theorists of regional sciences acknowledge the fact that urban area, in addition to villages and towns, has become a new form of settlement for mankind. There are main structural and functional differences between urban areas and villages/towns. Urban areas are of some potentialities, the realization of which requires an appropriate knowledge of urban areas and a correct way of determination of urban area limits, and subsequently, adequate planning and management. It is evident that an appropriate planning of urban areas is feasible through scientificly determining their borders. In Iran, urban areas have been recognized since 1995, and various efforts have been made to determine them scientifically. In practice, however, it seems that the determination of the areas are mainly based on political-administrative divisions. Since Tehran urban area is the largest urban zone in all over the country and has national and international functions, any planning and policy-making for that are requires precise and scientific determination of its urban limits. The present research studied the current commonly-used methods, and then proposed ‘factor analysis’ as a complementary method for determination of the limits of Tehran urban area based on socioeconomic indicators the analysis of indicators. 50 socioeconomic indicators at township level were obtained, and then a factor analysis was performed using SPSS software. Finally, the results were linked to GIS map of Tehran province, and after various layers had been prepared, the output of the research was obtained within the frameworks of a thematic map. This study revealed that taking use of factor analysis, the limits of Tehran urban area are the same as those of Tehran province excluding Firoozkouh and Nazarabad townships.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Area
• City
• Regional Planning
• REGION
• Urban Complex