نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارجامعه شناسیدانشگاه شاهدتهران

2 کارشناس ارشدجامعه شناسی دانشگاه شاهدتهران

چکیده

شهروندی[1] از مهم‌ترین ایده‌های اجتماعی- سیاسی دوران معاصر محسوب می‌شود که در تحول تاریخی خود راه فراز و فرودی را پیموده است. این مفهوم بازتاب مجموعه انتظارات در زمینة حقوق و مسئولیت‌ها در یک اجتماع خاص است که اعضاء نسبت به نهادها، جامعه و یکدیگر دارند. شهروندی نشانگر دو اصل مهم است: یکی موقعیتی که افراد برحسب حقوق و مسئولیت‌هایشان کسب می‌کنند و دیگری شرایطی که جامعه برای کسب با اعطای این موقعیت پدید می‌آورد.
این مقاله به استناد داده‌های پژوهشی انجام شده، به توصیف میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان مردم شهر خرم‌آباد و تحلیل عواملی چند‌ بر آن می‌پردازد. روش مطالعه پیماشی بوده که نمونه‌ای 382 نفری از مردم شهرستان خرم‌آباد قرار گرفته‌اند.
بر اساس نتایج میزان آگاهی از ابعاد حقوق شهروندی در میان مردم شهر خرم‌آباد یکسان نبوده، در میان ابعاد گوناگون حقوق شهروندی بیشترین میزان آگاهی مربوط به بعد مدنی و کمترین آن مربوط به بعد سیاسی بوده است که نشان از رشد، گسترش و طلب آزادی‌های مشروع از جمله آزادی بیان، مذهب و ممنوعیت تبعیض بر اساس جنس، زبان و عقیده و همچنین عدم فراهم آوردن فرصت‌های مناسب برای همه افراد جامعه جهت مشارکت در امور سیاسی دارد و همچنین بین سن، جنس، تحصیلات، شغل، افراد با میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه معنادار وجود داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Citizens’ Awareness of their Rights and Responsibilities and the Factors Affecting it in Khorramabad City

نویسندگان [English]

  • Ebrahem Sepahvand 1
  • abdolreza bagheribonjar 2

چکیده [English]

Citizenship is one of the most important ideas in the modern socio-political thought. It has gone through a complicated history in the course of its development. Citizenship reflects a set of expectations held by the members of a particular society toward institutions, the society, and each other with regards to rights and responsipilities. Citizenship is indicative of two important principles: First, the position that individuals gain based on their rights and responsipilities; second, the conditions that the society creates for granting these rights and responsibilities.
The present paper is an attempt to describe the level of awareness of citizenship rights among the citizens of Khorramabad city and to analyze the factors affecting it based on the collected data. The survey research method was used and a sample of 382 citizens was selected from amoung the citizens of Khorramabad city.
The results indicated that the level of awareness of the dimensions of citizenship rights was not the same among the citizens of Khorramabad city. The highest level of awareness was attributed to the civil dimension and the lowest level was attributed to the political one. This is indicative of the growth in the demand for legal freedom including freedom of speech and religion, and also for the prohibition of discrimination based on sex, language, and belief. The results also indicated a failure to provide appropriate opportunities for all people to participate in political affairs. Moreover, the results shows a significant relationship between age, sex, education, and occupation and the level of awareness of citizenship rights.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizenship Rights
  • Khorramabad
  • Awareness
- احمدی، فخری‌سادات. (1383)، بررسی تأثیر آگاهی از حقوق و تعهدات شهروندی در شهر بر فرایند تحقق حقوق شهروندی، رسالة کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء.
-   انصاری، منصور. (1384)، دموکراسی گفتگوی، تهران: نشر مرکز.
-   آقابخشی، علی. (1376)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
-   پیران، پرویز. (1374)، شهروند‌مداری و پایداری در برنامه جامعه آگاه‌سازی همگانی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-   پیران، پرویز. (1380)، مقدمه تشریحی تحقیق پایه‌ای منشور شهر تهران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-   توسلی، غلام‌عباس؛ نجاتی حسینی، سیدمحمد. (1383)، واقعیت شهروندی در ایران، مجله جامعه‌شناس ایران، دوره پنجم، شماره 2.
-   حسام، فرحناز. (1385)، هویت شهروندی، ماهنامه شهرداری‌ها، سال پنجم، شماره 51.
-   حسام، فرحناز. (1381)، جامعه‌شناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، نشر نی، چاپ سوم.
-   ذکائی، محمدسعید. (1382)، آموزش شهروندی، تهران، محله تربیت، شماره 3.
-   شایان‌مهر، علیرضا. (1377)، دایرة‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان، کتاب اول.
-   شیانی، ملیحه. (1381)، شهروندی و رفاه اجتماعی، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال اول، شماره 4.
-   شیانی، ملیحه. (1384)، شهروندی و مشارکت در نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، فصلنامه حقوق و تأمین اجتماعی، سال اول، شماره 1.
-   شیانی، ملیحه. (1384)، فقر و محرومیت و شهروندی در ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 18.
-   شیانی، ملیحه. (1382)، وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن در ایران، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
- شیانی، ملیحه؛ دادوندی، طاهره. (1389)، تحلیل بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 5.
-   فالکس، کیث. (1390)، شهروندی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: نشر کویر.
- فتحی، دیبا. (1381)، نقد و بررسی ویژگی‌های شهروند مطلوب برای جامعه ایران و میزان توجه به پرورش این خصوصیات در نظام آموزش و پرروش.
کاستلز، استفن؛ آلیستر دیویدسون. (1382)، شهروندی و مهاجرت؛ جهانی شدن  و سیاست تعلق، ترجمه: فرامرز تقی‌لو، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   نش، کیت. (1380)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، جهانی شدن، سیاست و قدرت، مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
- نبوی، سیدعبدالحسین؛ احمدی، لیلا.(1386)، بررسی تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره هشتم، شماره 2، صص 82-52.
-   نوروزی، کامبیز.(1385)، حقوق مشترک دولت- ملت، نشریه نامه، شماره 53.
هارت.راجر.ای.(1380)، مشاکت کودکان و نوجوانان از پذیرش صوری تا شهروند واقعی، ترجمه: فریده طاهری، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-   Castle S. Davidson. A (2000). Citizenship and migration: Globalization and the politics of Belonging, London: Macmillan.
-   Dahrendorf R. (1994). "Citizenship and Beyond: Bound: the social Dynamics of an Idea" in B.S turner and P. Hamilton (ed) Citizenship critical concept, London: Route ledge.
-   Oliver, D. Heater, D. (1994). The foundation of citizenship. New York Harvester wheat sheaf.
-   Jan Oski, T. (1998). Citizenship and civil society Cambridge university press.
-   Young I. (1990). Polity and Different: critique of the Ideal of universal citizenship: Ethics 99 pp.250-74