نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

در علوم مدیریت و جامعه‌شناسی سازمان، رفتار شهروند سازمانی (OCB)[1] به عنوان پدیده‌ای نوظهور بروز کرده است؛ پدیده‌ای که در آن از کارکنان به عنوان شهروند سازمانی انتظار می‌رود، بیش از الزامات نقش خود و فراتر از وظایف رسمی، در خدمت اهداف سازمان فعالیت کنند. اما این پدیده هم مانند سایر پدیده‌های اجتماعی دیگر، از عوامل عدیده‌ای متأثر است که یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر آن سرمایه اجتماعی است. به همین دلیل این مقاله با هدف سنجش میزان بروز رفتارشهروند سازمانی در بین کارکنان دانشگاه تبریز نگاشته شده تا تأثیر تک تک ابعاد سرمایه اجتماعی را بر تک تک ابعاد رفتار شهروند سازمانی تبیین نماید.
روش تحقیق پیمایشی و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه بسته پاسخ بوده و جامعه آماری شامل کارمندان دانشگاه تبریز به تعداد 607 نفر می‌باشد. حجم نمونه بدست آمده به تعداد 235 نفر بوده که به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی به نسبت سطوح طبقات، تخصیص داده شده‌اند.
نتایج بدست آمده با در نظر گرفتن اثرات مستقیم، غیرمستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته، نشان میدهد که رفتار شهروند سازمانی، بیشتر متأثر از اعتماد نهادی و انسجام اجتماعی بوده است. همچنین  میزان اثرات تحلیل شده نشان میدهد که 25 درصد  تغییرات متغیر وابسته، توسط متغیرهای مستقل مورد استفاده، تبیین شدهاند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Organizational Citizenship Behavior and Organizational Social Capital: A Case Study on the Staff of the University of Tabriz

چکیده [English]

In management and organizational sociology, organizational citizenship behavior (OCB) has emerged as a new phenomenon: a phenomenon in which they expect the staff as organizational citizens to participate and give services to organizational goals that is beyond their role and official duties. However, this phenomenon like other social cases has been affected by different factors. One of the most influential factors is social capital. In this study, an attempt was made to measure the occurrence of OCB among the staffs of University of Tabriz and to study the effects of different aspects of social capital on OCB.
The method of study was survey and measuring instrument was questionnaire. The population consisted of 607 staffs of the University of Tabriz. The samples were 235 people that were chosen by random-class sampling based on the class levels. The results according to the direct and indirect effects as well as the whole independent variables effect on the dependent variables indicated that OCB was mostly affected by institutional trust and social coherence. In addition, the analysis indicated that 25% of variations in the dependent variables have been made by the independent variables.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational Citizenship Behavior (OCB)
  • Social Capital
  • Structural Equation Models
  • University of Tabriz
-  اسلامی،‌ حسن؛ سیار، ابوالقاسم. (1386)، «رفتار شهروندی سازمانی»، تدبیر، شماره 187.
- امیرخانی، طیبه؛ پورعزت، علی‌اصغر. (1387)، «تاملی بر امکان توسعه سرمایه‌ اجتماعی در سازمان دولتی» نشریه مدیریت دولتی، دوره1، شماره 1.
- بوداقی، علی. (1389)، «بررسی جامعه‌شناختی رابطه سرمایه‌ اجتماعی سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی، پایان نامه دوره کارشناسی پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم اجتماعی.
- رحمانی، تیمور؛ عباسی‌نژاد، حسین؛ امیری، میثم. (1386)، «بررسی تأثیر سرمایه‌ اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران» فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره دوم.
- زارعی متین، حسن؛ احمدی، فریدون. (1388)، «نقش دانشگاه در توسعه رفتار شهروندی سازمانی»، مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال سیزدهم، شماره 1.
-  سعادت، رحمان. (1387)، برآورد سرمایه اجتماعی در ایران با استفاده از روش فازی. تحقیقات اقتصادی، 43 (83).
- شعبانی ورکی، بختیار. (1385)، «رهبری دانشگاهی و سرمایه‌ اجتماعی، رویکردی جامعه‌شناختی به مدیریت آموزش عالی»، اندیشه‌های نوین تربیتی دانشگاه الزهرا، دوره 2، شماره 304.
-  فیلد، جان. (1386)، سرمایه‌ اجتماعی، ترجمه: غلامرضا غفاری، حسین رمضانی، تهران: کویر.
-  قاسمی، وحید. (1388)، مدل سازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی، تهران: جامعه‌شناسان.
- قلی پور، آیدین؛ بلاغی اینالو، امین؛ قاسمی، ‌میثم؛ روحی خلیلی، مهدی. (1386) «بررسی صحت و سقم کلیشه‌های منفی زنان در سازمان‌ها» پژوهش زنان، دوره 5 ، شماره 3.
-  قلیچ لی، بهروز؛ مشبکی، اصغر. (1385)، نقش سرمایه‌ اجتماعی در ایجاد سرمایه‌ فکری سازمان»، فصلنامه دانش مدیریت، سال 19، شماره 75.
- ماجدی، سید مسعود؛ لهسایی زاده، عبدالعلی. (1385)، «بررسی رابطه بین متغیر‌های زمینه‌ای، سرمایه‌ اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی»، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9، شماره 4.
-  مقیمی، ‌سیدمحمد. (1385)، بررسی ارتباط رفتار شهروندی سازمانی و فرهنگ کارآفرینی در سازمان‌های دولتی، سال چهارم، شماره 13.
-  مقیمی‌، سیدمحمد. (1384)، «رفتار شهروندی سازمانی»، فرهنگ مدیریت، سال سوم، شماره 11.
 
-    Bienstock, C.Carol & Demoranville, W. Carol & Smith, K. Rachel. (2003). “organizational citizenship behavior and service quality“ journal of services marketing, Vol .17 No.4 .
-    Cohen,Aaron & Kol, Yardena. (2004). “professionalism and organizational citizenship behavior “an empirical examination among Israeli nurses, journal of managerial psychology , Vol.19 No.4.
-    Coromina Soler, L. (2006). "Social Networks and Performance in Knowledge Creation: An Application and Methodological Proposa"l. ph.D. Dissertation, Department of Economics, University of Girona.
-    Fournier, William H. (2008). Communication Satisfaction, Interactional Justice, and Organizational Citizenship Behaviors: Staff Perceptions in a University Environment, A dissertation (PhD) presented to  the faculty of  the Scripps College of Communication of Ohio University.
-    Lamertz Kai. (2006). Organizational Citizenship Behaviour as Performance in Multiple Network Positions, Organization Studies, vol. 27.
-    Lumsden, Lauria. (2006). The development of tools to measure and describe social capital in specifc communithes and in organanisations, tesis.      
-    Matthew Bowler, Wm, Brass dDnielj. (2006). Relatational correlates of interpersonal citizaenship behavior ;asocialnetwork perpective, journal of applied psychology; volume 91, ksue1.
-    McElroy, M.W., Jorna,  R. J., and  van Engelen, J. (2006). "Rethinking social capital theory: a knowledge management perspective", Journal of Knowledge Management, Vol. 10, No. 5.
-    Norman, Steven M. Aveuy,James B. Nimnicht, James L.  Pigeon, Nancy G. (2010). The Interactive Effects of Psychological Capital and Organizational Identity on Employee Organizational Citizenship and Deviance Behaviors, Journal of Leadership & Organizational Studies, November17.
-    Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome (pp. 1-33). Lexington, KY: D.C. Heath.
-    Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It’s construct clean- uptime. Human Performance, 10 (2).
-    Todd, samuel. (2006). Acausalmodel depicting the influence of selected task and employee variables on organization citizenship behavior. The florida state, university, coleg of education.
-    Yoon, Cheolho. (2009). The effects of organizational citizenship behaviors on ERP system success, Computers in Human Behavior 25.
-   Zhang Mian., Zheng Wei.,  Wei Jun. (2009). Sources of social capital: Effects of altruistic citizenship behavior and job involvement on advice network centrality, Human Resource Development Quarterly, Volume 20, Issue2.