نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

سیاست اجتماعی موضوعی است که به طرز فراگیری زندگی کنشگران اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است و آنها همواره در معرض سیاست‌های اجتماعی گوناگون قرار دارند. بازتاب این موضوع را می‌توان در پژوهش‌های پیرامون سیاست اجتماعی که به منشأ، دلایل و پیامدهای این موضوع می‌پردازند، پیگیری کرد. در این مقاله پژوهش سیاست اجتماعی در ایران را از سه بُعد ضرورت، وضعیت و دشواری‌های آن مورد بررسی قرارداده‌ایم. قصد داریم اهمیت توجه به سیاست اجتماعی را به عنوان موضوع علم اجتماعی خاطر نشان سازیم و نیمرخی از وضعیت پژوهش در این حوزه را در ایران نشان دهیم. علاوه بر این، برخی تنگناها و دشواری‌های فراروی پژوهشگران در این حوزه را برشماریم و در پایان پیشنهادهایی برای پژوهش در این زمینه ارائه نماییم. این پژوهش با روش تحلیل اسنادی نشان می‌دهد که کمتر تلاش علمی و سازمان‌یافته برای مطالعه تجربی سیاست اجتماعی صورت گرفته و سیاست اجتماعی با همه اهمیتی که دارد هنوز ماهیت نظری و مفهومی خود را در ایران نیافته است. به هر روی، سیاست اجتماعی حوزه‌ای بکر برای مطالعه پژوهشگران علوم اجتماعی است و دقت‌نظر در انتخاب موضوعات و موشکافی آنها، در صورت دسترسی آسان و روزآمد به اطلاعات و داده‌ها، می‌تواند ادبیات نظری و تجربی این حوزه را در ایران پربار سازد. افزون بر این،‌ پژوهش‌ها در این حوزه باید بتوانند بر عملکرد و جهت‌گیری دولت‌ها در حل مسائل اجتماعی تأثیر بگذارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Policy Research in Iran

چکیده [English]

Social policy widely affected life of social actors and they constantly exposed to various social policies. This topic reflected in new social policy researches and its origins, causes and consequences. This research shows importance of social policy in Iran and examined necessity, situation and challenges of social policy researches in this country. Reviewing and analysis of researches on social policies in Iran shows less scientific and organized efforts for studying social policy. Social policy is week in its theoretical and conceptual nature and conceived as a virgin era for social science researchers in Iran. So, to promote social policy studies choosing relevant topics, using updated information and data can make productive theoretical and empirical literature in this field. Moreover, research in this area should impact on the function and direction of government in solving social problems.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • social policy
  • public policy
  • Welfare state
  • social welfare
  • Social development
  • social problem
-        آدمیت، فریدون. (1351)، اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
-        آدمیت، فریدون (1378)، امیرکبیر و ایران، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ هفتم.
-        اطهاری. کمال. (1384)، «فقر مسکن در ایران، فقر سیاست اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18.
-        انجمن جامعه‌شناسی ایران. (1389)، مسائل علوم اجتماعی در ایران، 13 و 14 اردیبهشت 1385، تهران: انتشارات جهادانشگاهی واحد تربیت معلم.
-        انجمن جامعه‌شناسی ایران. (1389)، خلاصه مقالات همایش علوم اجتماعی در ایران: دستاوردها و چالش‌ها، 29 و 30 اردیبهشت 1389، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-        بابایی، نعمت‌الله. (1382)، «سیاست اجتماعی و سلامت»، فصلنامه رفاه اجتماعی (ویژه نامه سیاست اجتماعی)، شماره 10 .
-        بلیک‌مور، کن. (1389)، مقدمه‌ای بر سیاست‌گذاری اجتماعی، ترجمه: علی اصغر سیعدی و سعید صادقی، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
-        بهرنگی، صمد. (1336)، کند و کاو در مسائل تربیتی ایران، چاپ دهم، تهران: انتشارات شبگیر.
-        پارسونز، واین. (1385)، مبانی سیاست‌گذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها، ترجمه: حمیدرضا ملک‌محمدی، جلد اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-        پتریک، تونی فیتز. (1381)، نظریه رفاه: سیاست اجتماعی چیست؟، ترجمه: هرمز همایون‌پور، تهران: گام نو.
-                 پیران، پرویز. (1382)، «سیاست اجتماعی، توسعه اجتماعی و ضرورت آن در ایران: نقد و بررسی سند کپنهاگ»، فصلنامه رفاه اجتماعی(ویژه نامه سیاست اجتماعی)، شماره 10.
-        توسلی، غلامعباس. (1382)، « در جستجوی سیاست اجتماعی در اسلام»، فصلنامه رفاه اجتماعی (ویژه نامه سیاست اجتماعی)،  شماره 10.
-        سالارزاده، نادر و محمد شیخی. (1386)، «بررسی میزان توجه نمایندگان دوره‌های چهارم و ششم مجلس شورای اسلامی به مقولات مختلف رفاه اجتماعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 39- 38.
-        سعیدی، علی‌اصغر. (1386)، «چالش‌های شکل‌گیری گفتمان رفاهی در ایران»، کتاب ماه علوم اجتماعی، سال یازدهم، دوره جدید، شماره اول، فروردین، ویژه سیاست اجتماعی. 
-        جزایری،علی‌رضا و مژگان صلواتی. (1382)، «سیاست اجتماعی و خانواده»، فصلنامه رفاه اجتماعی (ویژه نامه سیاست اجتماعی)،  شماره 10.
-        جواهری‌پور، مهرداد. (1383)، «سیاست اجتماعی و فقر (از برنامه‌های تعدیل ساختاری تا راهبردهای کاهش فقر)»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره 12.
-        خاتم، اعظم. (1382)، «کارگران غیررسمی و سیاست اجتماعی در بخش مسکن»، فصلنامه تأمین اجتماعی، سال پنجم، شماره 12.
-        خرمشاد، محمدباقر. (1389). «نگاهی بر پیوندهای میان مسایل علوم اجتماعی و سیاست‌گذاری اجتماعی» در مسائل علوم اجتماعی در ایران (تهران 13 و 14 اردیبهشت)، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم.
-        دفتر امورزیربنایی مجلس (1376)، «تحلیلی از سیاست‌های اجتماعی در ایران»، مجلس و پژوهش، شماره 23.
-        دین، هارتلی. (1388)، سیاست‌گذاری اجتماعی، ترجمه: عبدالله بیچرانلو، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-        لفت‌ویچ، آدریان. (1385)، پیرامون اهمیت سیاست در توسعه، دولت‌های توسعه‌گرا، ترجمه: جواد افشارکهن، تهران: نشر مرندیز و نی نگار.
-        رئیس‌دانا، ف. (1383) «تحول فقر در ایران»، در مسائل اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: آگه.
-        رفیعی، حسن؛ مدنی قهفرخی، سعید؛ وامقی، مروئه. (1387)، «مشکلات اجتماعی در اولویت ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، شماره 1و2.
-    رفیع‌پور، فرامرز. (1376)، توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-        صدیق، جعفر. (1350)، تاریخچه تعاون و تأمین اجتماعی در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوران اداری دانشگاه تهران.
-        عادل‌زاده، رسول. (1375) بررسی تأثیر برخی متغیرهای عمده سیاست اجتماعی بر توزیع درآمد در ایران 1373- 1350،‌ پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران.
-        عزیزی مهر، خیام. (1389) دولت و سیاست اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
-        علیزاده، م. (1383)، «چالش‌های اشتغال و بازار کار کشور»، در مسائل اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: آگه.
-        غفاری، غلامرضا؛ غلامرضا لطیفی و علی یوسفی. (1387)، «سیاست اجتماعی در ایران»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 1..
-        غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1388)، کیفیت زندگی: شاخص توسعه اجتماعی، تهران: شیرازه.
-        فاضلی، نعمت‌الله. (1387)، «سیاست اجتماعی در عمل»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 7، مهر.
-        فاضلی نعمت‌الله و روزبه کردونی (1387)، «رفاه و گفتمان سازندگی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 41.
-        قانعی‌راد، محمدامین. (1384)، «رویکرد توسعه اجتماعی به برنامه‌‌های فقرزدایی در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18.
-        کامکار، م. (1382)، «سیاست اجتماعی چیست»، فصلنامه رفاه اجتماعی (ویژه نامه سیاست اجتماعی)، شماره 10.
-        کتابی، محمود. و دیگران. (1384)، دولت و بحران رفاه و توسعه، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 16.
-        کریمی، وهاب. (1385)، «اصول سیاست اجتماعی»، سیاست و جامعه، سال اول، شماره اول. 
-        کریمی، وهاب. (1386)، «ضرورت یک سیاست اجتماعی در ایران»، راهبرد، شماره 45.
-        مارش، دیوید و جری استوکر. (1384) روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-        معینی، محمد. (1382)، « سیاست اجتماعی، توسعه اجتماعی و نهادهای غیررسمی»، فصلنامه رفاه اجتماعی(ویژه نامه سیاست اجتماعی)، شماره 10.
-        معیدفر. سعید؛ قاراخانی، معصومه؛  میرزایی، سیدآیت‌الله. (1387)، «نامه علوم اجتماعی: روند‌ها و رویه‌ها»، نامه علوم اجتماعی، دوره شانزدهم، شماره 35.
-        موسی‌خانی، غلامرضا. (1378)؛ تجزیه و تحلیل رفاه اجتماعی در ایران و اثرپذیری آن از نابرابری درآمدی،‌ پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه شیراز.
-        مومنی، فرشاد. (1382)، «اقتصاد رانتی، مسأله نابرابری در گفت و گو با دکتر فرشاد مومنی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 19.
-        میرآشتیانی، الهام. (1382)، مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی در ایران، تهران: مرکز بررسی‌‌های استراتژیک.
-        میرزایی، سیدآیت‌الله. (1390)، بررسی گرایش دانشجویان ایرانی به ناسیونالیسم: با تاکید بر خاستگاه قومی آن‌ها، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه‌ طباطبائی، دانشکده علوم اجتماعی گروه جامعه‌شناسی.
-        واعظ مهدوی، محمد، حسین راغفر و محمدمهدی ارابی. (1387)، «برون‌داد سیاست اجتماعی در بهبود توسعه انسانی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه تأمین اجتماعی، سال نهم، شماره 28.
-        هابرماس، بورگن. ‌(1381)، بحران مشروعیت، ترجمه: جهانگیر معینی، تهران: نشر گام نو.
-        هال، آنتونی و جمیز میجلی. (1388)، سیاست اجتماعی و توسعه، ترجمه: مهدی ابراهیمی و علیرضا صادقی، تهران: جامعه‌شناسان.
-        یزدانی،فرشید. (1382)، «مفاهیم بنیادی در مباحث رفاه اجتماعی (سیاست اجتماعی، حمایت اجتماعی و تأمین اجتماعی)»، فصلنامه رفاه اجتماعی (ویژه نامه سیاست اجتماعی)، شماره10.
 
-    Alcock,Cliff ; Guy,Daly & Edvin,Griggs. (2008) Introducing Social policy, second edition. Pearson,Longman.
-    Amenta, Edvin. (2003)”What we know about the development of social policy”, In Comparative Historical Analysis in the social science, Edited by James Mahoney and Dietrich Rueschemayer, ROTDLEGE.
-    Baldock, John ; Nicholas, Manning ; Stewart, Miller and Sarah Vickertaff. (1999) Social policy, OXFORD.
-    Dani, Anis.A.& Arjen de,  Haan.(2008) Inclusive States: Social Policy Structural Inequality, The World Bank.
-    Karshenas, Massoud., Walentine Moghadam.(2006) ”Social policy in the middle east: introduction and overview”, In Social Policy in the Middle East, Edited by Massoud Karshenas &  Walentine Moghadam , UNRISD.
-    Lewis,Gail; Sharon, Gewirtz ; John, Clarke. (2000) Rethinking social policy, sage
-    Messcoub , Masoude. (2006) “Constitutionalism, Modernization and Islamization: The Political Economy Of Social Policy in Iran”, In Social Policy in the Middle East Edited by Massoud Karshenas &  Walentine Moghadam , UNRISD.
-    Moghadam, Walentine. (2006) “Maternalist Policies Versus Women’s Economic Citizenship? Gendered social policy in Iran”, In Gender and Social policy in a Global Content, Uncovering the Gendered Structure of the Social, Edited by Shahra Razavi and Shireen Hassim.
-    Moghadam, Walentine. (2006)” Gender and social policy: Family Law and Women’s Economic Citizenship in the Middle East”, In  Social Policy in the Middle East, Edited by Massoud Karshenas &, Walentine Moghadam,  UNRISD
-    Mullard, Maurice and Paul, Spicker. (2005) Social Policy in Changing Society, Rutledge.
-    Jawad, Rana. (2002) Possibilities of Positive Social action in the Middle East (A Re –Reading of the History of Social Policy in the Region), Global Social policy, VOL 8(2), pp. 267 – 280.
-    Rueschemeyer, Dietrich., & Theda, Skocpol.)2002) Bringing the State Back In, Cambridge university press.
-    Saeidi, Ali. A. (2001)”Charismatic political authority and populist economics in post – revolutionary Iran”, Third World Quarterly, Vol. 22, No.2, pp.219 – 236.
-    --------------- (2004) “The accountability of Para – governmental organizations (bonyads): The case of Iranian foundations”, Iranian studies, Vol. 37, No.3, PP.479-498.
-    Segal, Elizabet.A. (2007) Social welfare policy and social programs, A values perspective, THOMSON.
-    Skocpol, Theda and Edvin, Amenta. (1986) " states and Social Policy", Annual Review of Sociology, Vol. 12. pp. 131- 157.
-    Walsh, Mark & Paul, Stephens and Stephon,  Moore. (2000) Social policy & welfare, Staley thornes