نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

جامعه ایران در دهه‌های اخیر در جریان تحولات فرهنگی و اجتماعی وسیعی قرار گرفته است. این تحولات بویژه در خانواده‌ها چشمگیر بوده است. یکی از مهم ترین تحولات، تغییر در سبک زندگی جوانان است که موجب شده خانواده‌ها در معرض چالش‌های جدی قرار گیرند. چالش‌هایی که به نظر می‌رسد شکل سنتی خانواده را زیر سوال برده است. مهم ترین چالشی که خانواده‌ها، امروزه با آن روبرو هستند، دگرگونی سریع هنجارها و ارزش‌های خانوادگی میان فرزندان با والدین است تا جاییکه می‌توان صحبت از هنجارهای رقیب در کنار هنجارهای سنتی کرد. منشاء این تحولات را باید در گسترش رسانه‌های جدید، توسعه آموزش، دسترسی به اطلاعات، رشد فرد گرایی، تغییر گروه مرجع و پیدایش ارزش‌های نو جستجوکرد. این پژوهش با استفاده از رویه پیمایش و از طریق پرس و جو در دو منطقه 3 و 17 شهر تهران و با یک نمونه 398 نفری انجام شده است. تکنیک‌های آماری مورد استفاده، آماره‌های شاخص تمرکز و تشتت، همبستگی دو متغیره، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که میان والدین و فرزندان تعارض وجود دارد، اما این مقدار زیاد نمی باشد. 61 درصد از پاسخگویان عدم تعارض و همسو بودن با والدین را ابراز کرده‌اند، و تنها 5/23 درصد در حد زیاد با والدین خود تعارض و ناهمسویی داشته‌اند. در واقع ما شاهد نوعی وفاق نسبی در بسیاری از حوزه‌ها هستیم، البته تعارض در برخی از حوزه‌های زندگی بیشتر و در برخی کمتر بوده است. بیشترین حوزه‌های تعارض در سبک زندگی فرزندان و والدین در؛ دوستی دختر با پسر، سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی بوده است و کمترین حوزه‌های تعارض در نماز خواندن، معاشرت با دوستان همجنس و توجه به بهداشت شخصی و همچنین گوش کردن به موسیقی دلخواه بوده است. روابط میان متغیرها نشان دهنده آن است که تعارض متاثر از عواملی مانند رشد فرد گرایی، گرایش به نوگرایی و نگرش دموکراتیک والدین بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing Life Quality of Retired Elderly in Tehran (Focusing on formal and informal social support)

چکیده [English]

Old age is one of the most delicate and important periods in human life. Since this group is among the sensitive, paying attention to the issues of this period such as life quality and social support is of great importance. Therefore, to improve the quality of life, they must get various informal support from their network members or formal support from social security service. Not only is the present study going to determine the status of the elderly life quality but also to investigate the role of (formal and informal) social support in this area. Here informal social support is investigated in two dimensions of functional and structural referring to social network theories such as Leen, Welmer and Granuter; Furthermore formal social support is studied by social welfare and support. Also, life quality is examined from objective and subjective point of view due to theories of France and Zan.
Statistical population of the survey is 60 or older pensioners of Civil Servants Persian Fund and Social Security Organization who live in Tehran. Using multi-staged and random cluster sampling, 384 of them are selected by Kukran formula as a sample society.
The results show that there is direct and significant relation between various social support (formal and informal), and life quality. Considering coefficients indicates high social coefficients of formal and informal social support and subjective aspect of life. Coefficient relationships between functional aspects of informal support and subjective aspect of life quality among the mentioned elderly are stronger than other relationships. In the regression multi-factor analysis, adequacy of formal supports has higher rates and informal supports in the functional aspect (instrumental) and structural links (individual and group links) are in the subsequent ranks.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • life quality
  • formal and informal social support
  • Elderly
آزاد ارمکی، تقی؛ غفاری، غلامرضا. (1383)، جامعه شناسی نسلی در ایران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
- آزاد ارمکی، تقی؛ غیاثوند، احمد. (1383)، جامعه شناسی تغییرات فرهنگی در ایران، انتشارات آن.
- اینگلهارت، رونالد. (1373)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، مریم وتر، نشر کویر.
- بهنام، جمشید. (1383)، تحولات خانواده، جعفر پوینده، نشر ماهی.
- تیموری، کاوه. (1377)، بررسی و مقایسه نظام ارزش‌های پسران و پدران و عوامل موثر بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
- جلیلوند، شیرین. (1385)، بررسی و مقایسه نگرش مادران و دختران (نسل قدیم و جدید) نسبت به ارزشهای اجتماعی، مرکز پژوهشهای بنیادی.
- ذکایی، محمد سعید. (a 1386). فرهنگ مطالعات جوانان، نشر آگه، چاپ اول.
- ذکایی، محمد سعید. (b1386)، جامعه شناسی جوانان ایران، نشر آگه، چاپ اول.
- رابینگتن، ارل؛ واینبرگ، مارتین. (1382)، رویکرد‌های نظری هفتگانه در بررسی مسایل اجتماعی، رحمت اله صدیق سروستانی، انتشارات دانشگاه تهران.
- سعیدی، محمدرضا. (1382)، تبیین کارکردی رابطه خانواده و جرایم اجتماعی، ناشر پژوهشکده خانواده.
- شفرز، برنهارد. (1383)، مبانی جامعه شناسی جوانان، کرامت الله راسخ، نشر نی.
- صدیق سروستانی، رحمت الله؛ ‌هاشمی، ‌سید ضیا. (1381)، گروه‌های مرجع در جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 20.
- عبدی، عباس؛ گودرزی، محسن. (1378)، تحولات فرهنگی در ایران، انتشارات سروش. چاپ اول، تهران
- فاضلی، محمد. (1382)، مصرف و سبک زندگی، ناشر صبح صادق.
- کاظمی‌پور، عبدالمحمد. (1387)، نسل ایکس، بررسی جامعه شناختی نسل جوان ایرانی، نشر نی.
- کوزر، لوئیس؛ روزنبرگ، برنارد. (1378)، نظریه‌های بنیادی جامعه شناختی، فرهنگ ارشاد، نشر نی.
- کوئن، بروس. (1383)، درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، نشر توتیا.
- کیویستو، پیتر. (1386)، اندیشه‌های بنیادی در جامعه شناسی، منوچهر صبوری، نشر نی.
- گیدنز، آنتونی. (1384)، چشم اندازهای جهانی، محمدرضا جلائی پور، نشر طرح نو.
- گیدنز، آنتونی. (1386)، جامعه شناسی (با تجدید نظر کامل و روزآمد شده)، حسن چاوشیان، انتشارات نی.
- گیدنز، آنتونی. (1378)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصرجدید، ناصر موفقیان، نشر نی.
- گیبینز، جان آ. و بوریمر. (1381)، سیاست پست مدرنیته، منصور انصاری، گام نو.
- لنسکی، گرهارد؛ نولان، پاتریک. (1383)، جامعه‌های انسانی، ناصر موفقیان، نشر نی.
- معیدفر، سعید. (1383)، گسست نسلی یا گسست فرهنگی، نامه علوم اجتماعی، شماره 24.
- معیدفر، سعید. (1387)، مشکل استقلال جوانان و تاثیر آن در نگرش‌های سیاسی آنان، مجموعه مقالات و گفت و گوها " امروز و فردای جوان ایرانی"، انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه انسانی.
- ملوین، تامین. (1373)، جامعه شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی، عبدالحسین نیک گهر، نشر اقاقیا.
- واندنبرگ، فردریک. (1386)، جامعه شناسی جرج زیمل، عبدالحسین نیک گهر، نشرتوتیا.
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (‌1380)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، موج اول، دفتر طرحهای ملی.
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (‌1382)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، موج اول، دفتر طرحهای ملی.
- یوسفی، نریمان. (1383)، شکاف بین نسل‌ها، بررسی نظری و تجربی، مرکز مطالعات جوانان و مناسبات نسلی،  ناشر پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
 
- Cavalli Alessandro (2004). Generation and Value Orientations, Social Compass vol 51 (2), 155-168.
- Corsten Michael (1999). Time of Generation, Time & Society, vol 8(2) 249-272.
-Dekovic Maja (1999). Parents - Adolescent Conflicts: Possible Determinants and Consequences, International Journal of Behavioral Development vol 23 (4) 977-1000.
- Eyerman R. & Turner B. (1998). Outline of a Theory of Generations, European Journal of Social Theory, ISI , 1(1) 91-106.
- Fisher Cella B. & Johnson Barbara l. (1990). Children's changing views of family conflict (Getting Mad and Mom and Dad), International Journal of Behavioral Development vol 13 (1) 31-48.
- Robin Arthur & Foster Sharon (1998). Negotiating Parent-adolescent Conflict: A Behavioral-family Systems Approach, Guilford Publications.
- Rosenthal D. A & Efklides and Demetriou (1989). A cross-national study of the Influence of Culture on Conflict Between Parents and Adolescents, ), International Journal of Behavioral Development vol 12 (2) 207-219.
- Shek T. L. Daniel (2002). Parenting Characteristics and Parent-Adolescent Conflict: A Longitudinal Study in the Chinese Culture, Journal of Family Issues Vol 23, No 2.
- Yau Genny & Smetana Judith (2003). Adolescent parent Conflict in Hong Kong and Shenzhen: A comparison of youth in two cultural contexts, International Journal of Behavioral Development vol 27 (3) 201-211.