نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارعلوم اجتماعی دانشگاه اصفهان.نویسنده مسئول

2 استادیارعلوم اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده


شهروندی یکی از شاخص‌های مهم پیشرفت و توسعه یافتگی کشورهاست. یکی از ابعاد مهم شهروندی، فرهنگ شهروندی است. اصولاً شهروندی بدون عنایت به مقوله فرهنگ قابل تصور نیست. ایجاد، گسترش و تعمیق فرهنگ و اخلاقیات شهروندی می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مسائل شهری و اجتماعی باشد که کشورهای در حال توسعه با آن مواجه‌اند. در این راستا هدف این پژوهش به عنوان یک گام اولیه، بررسی مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی و برخی از متغیرهای اجتماعی تبیین کننده آن می‌باشد. با توجه به فقدان پژوهش‌های تجربی در زمینه فرهنگ شهروندی، هشت مؤلفه مدارای اجتماعی، مشارکت جویی، انجام رفتارهای مدنی، اعتماد بین شخصی، عام گرایی، مسئولیت پذیری، نوع دوستی و گرایش به پیروی از قانون برای سنجش این مفهوم در نظر گرفته شد. به منظور آزمون تجربی مدل مفهومی، پژوهش میدانی به شیوه پیمایشی طراحی گردید که در آن 376 نفر از شهروندان بالای 20 سال شهر ایوان مشارکت داشتند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در مجموع پاسخگویان نمره متوسط به بالایی از شاخص فرهنگ شهروندی کسب کرده‌اند. همچنین نتایج حاکی از رابطه مثبت باورهای مذهبی و رابطه منفی احساس آنومی ‌با شاخص ترکیبی فرهنگ شهروندی می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Explanation of Citizenship Culture And Its Component

نویسندگان [English]

  • reza hemati 1
  • vakil ahmadi 2

1

2

چکیده [English]

Citizenship is one of the most significant indicators of progress and development. One important dimension of citizenship is cultural citizenship. Basically citizenship without regarding to issues of culture is inconceivable. Creating, expanding and deepening the culture and ethics of citizenship are solutions for many social and urban problems in developing countries. Considering this, the aim of this article is studying factors of civic etic and some of its determining variables. These include social tolerance, seeking participation, citizenship behaviors, interpersonal trust, universalism, accountability, altruism and tendency to follow the law. Using survey method, the correlation was studied among 376 adult citizens of Ivan city. Findings show their grade is average to high, but this does not necessarily ensure their commitment practically.  Also there is a meaningful correlation among religious beliefs and feelings of anomie and commitment to citizenship culture. Finally some suggestions are included.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • citizenship
  • Citizenship Culture
  • religious beliefs
  • social anomie
  • Social Security
-  اذانی، مهری؛، حاتمی،‌ مجتبی؛ حاتمی، حسین. ‌(1390) تحلیلی بر فرهنگ شهروندی در شهر یزد. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، سال اول شماره اول
-  ارمه، گی. (1376)، فرهنگ و دموکراسی، ترجمه: مرتضی ثاقب فر، تهران: انتشارات ققنوس.
-  اسماعیلی، رضا. (1380)، انواع حقوق شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران. فرهنگ اصفهان، شماره 22
-  امیرکافی، مهدی. (1375)، اعتماد اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه شهید بهشتی.
-  آزاده، منصوره؛ توکلی، عاطفه. (1386)، فردگرایی، جمع گرایی و دینداری. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شماره 9.
-  بیکر، ترز. (1390)، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی. ویرایش اول، چاپ پنجم، نشر نی، تهران
-  توسلی، غلامعباس؛ نجاتی حسینی، سیدمحمود. (1383)، واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران. مجله جامعه شناسی ایران. دوره 5 شماره 2.
-  رابرتسون، یان. (1372)، درآمدی بر جامعه، ترجمه: حسین بهروان، انتشارات آستان قدس رضوی.
-  ربانی، رسول؛ حقیقتیان، منصور؛ اسماعیلی، محمد. (1385)، بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی بر میزان آگاهی افراد از حقوق شهروندی. (شهر اصفهان در سال 1384). فصلنامه علمی ‌پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد شوشتر، سال اول پیش شماره اول.
-  رفیعی، حسن؛ مدنی، سعید؛ وامقی، مروئه. (1387)، مشکلات اجتماعی در اولویت ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 9 شماره 1 و2.
-  ساروخانی، باقر. (1370)، مقدمه‌ای بر دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران، انتشارات کیهان.
-  سراج زاده، سیدحسین؛ شریعتی، سارا؛ صابر، سیروس. (1383)، بررسی رابطه میزان دینداری و انواع آن با مدارای اجتماعی. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
-  سراج زاده، محمدحسین؛ پویا فر، محمدرضا. (1387)، دین و نظم اجتماعی، بررسی رابطه دینداری با احساس آنومی‌و کجروی در میان نمونه‌ای از دانشجویان، مسائل اجتماعی ایران، سال 16.
-  شربتیان محمدحسن. (1387)، تاملی بر مبانی فرهنگ شهروندی و ارائه راهکارهایی برای گسترش آن. فصلنامه فرهنگی- پژوهشی فرهنگ خراسان جنوبی، شماره 9و8، سال دوم و سوم، دوره تابستان و پائیز.
-  شیانی، ملیحه. (1381)، تحلیلی جامعه شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان. مجله جامعه شناسی ایران، شماره 15.
-  شیانی، ملیحه. (1384)، فقر، محرومیت و شهروندی در ایران. رفاه اجتماعی، شماره 18.
-  شیانی، ملیحه؛ داودوندی، طاهره. (1389)، تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان. فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 5.
-  شیانی، ملیحه، فاطمی‌نیا، سیاووش. (1388)، میزان آگاهی شهروندان تهرانی از حقوق و تعهدات شهروندی. مجله راهبرد، 18.
-  صمدی، لیلا. (1382)، قانون گریزی و راهکارهای آن، نشریه سپیده، شماره 35.
-  فاضلی، نعمت الله. (1386)، شهروندی فرهنگی و فرهنگی شدن شهروندی قابل دسترسی از سایت :www.farhangshenasi.com/article/s/5/9/html .
-  فاطمی‌نیا، سیاوش؛ حیدری، سیامک. (1389)، عوامل مرتبط با تعهدات شهروندی، فصلنامة علمی‌پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره  38.
-  فاطمی‌نیا، سیاووش. (1387)، فرهنگ شهروندی: محصول و محمل حاکمیت خوب، سازمان کارا و شهروند فعال، رفاه اجتماعی، سال 7،  شماره 26.
-  فالکس، کیث. (1381)، شهروندی. ترجمه: محمّد تقی دلفروز. تهران،کیمیا.
-  فکوهی، ناصر. (1388)، تقویت اخلاق شهروندی راهی برای گذار به مردم سالاری مشارکتی. مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره2، شماره 2،
-  لطف آبادی، حسین. (1385)، آموزش شهروندی ملی و جهانی با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش آموزان، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 17.
-  محسنی تبریزی، علیرضا. (1375)، بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه ملی، نامه پژوهش، شماره 1.
-  محمدی، محمدعلی؛ شیانی، ملیحه؛ روشن‌فکر، پیام. (1389)، عوامل مرتبط با هویت شهروندی در شهر تهران. فصلنامة علمی‌ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره  38.
-  میرفردی، اصغر. (1388)، عام گرایی و زمینه‌های تاثیر گذار بر آن در مناطق در حال توسعه: مطالعه مورد شهر یاسوج. پژوهشنامه علوم اجتماعی. سال نهم، شماره 1.
-  نبوی، سیدعبدالحسین؛ ارشاد، فرهنگ؛ فاضل، سیدحسام‌الدین. (1388)، عوامل مؤثر بر احساس شهروندی در میان دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز، فصلنامة علمی‌ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 38.
-  نقی‌زاده، محمد. (1381)، نظریه شهروندی و فرهنگ و تمدن ایرانی. مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره ۱۸۳. 
-  نوابخش، مهرداد. (1385)، بررسی مفهوم شهر و شهروندی از دیدگاه جامعه شناسی، جامعه شناسی، شماره 5.
-  نوروزی، فیض‌اله؛ گل پرور، منا. (1390)، بررسی میزان احساس برخورداری زنان از حقوق شهروندی و عوامل موثر بر آن، فصلنامه راهبرد، سال 20، شماره 59.
-  هاشمیان فر، سیدعلی؛ گنجی، محمد. (1388)، تحلیلی بر فرهنگ شهروندی در شهر اصفهان. جامعه شناسی کاربردی، سال بیستم ، شماره پیاپی 33 ، شماره 1.
-  هزارجریبی، جعفر؛ امانیان، ابوالفضل. (1390)، آگاهی زنان از حقوق شهروندی و عوامل موثر بر آن. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 3، شماره 9.
-  یوسفی، علی؛ عظیمی ‌هاشمی، ‌مژگان. (1387)، احساس شهروندی در مراکز استان‌های ایرانی. مجله جامعه شناسی ایران، دوره 9، شماره 3 و 4.
−  Abowitz KK and Harnish J. (2006). Contemporary discourses of citizenship, Review of Educational Research, 76, 4: 653-690.
−  Dahlgren P. (2009). Media and political engagement: citizenship, communication and democracy. New York: Cambridge University Press.
−  Alvesson M. (2002). Understanding organizational culture. SAGE Publications. London. Thousand Oaks. New Delhi
−  Beiner R. (ed.). (1995). Theorizing citizenship. Albany: State University of New York Press.
−  Callon M. (1998). An essay on framing and overflowing: Economic externalities revisited by sociology’ in M. Callon. (ed.). The Laws of the markets Oxford UK: Blackwell: 244-69.
−  Culture of Citizenship: A culture of citizen action and commitment. (2004). Working document. Available at: http://ebookbrowse.com/cu/culture-of-citizenship 
−  Delanty G. (1997). Models of citizenship: Defining european identity and citizenship, Citizenship Studies, 1:3, 285-303
−  Dominique L. (2011). Citizenship. The Stanford encyclopedia of philosophy. Edward N. Zalta. (ed.), URL =
     http://plato.stanford.edu/archives/fall2011/entries/citizenship/
−  Dustin WK. (1999). Toward an ethic of citizenship creating a culture of democracy for the 21st century. Available at:
−  Dziubka K. (1997). Emergent democratic citizenship: a study of changing pattern in polish society. NATO Research Fellowships Program. Available at:
      http // www.nato.int/acad/fellow/95-97/dziubka.pdf
−  Geertz C. (1973). The Interpretation of cultures, New York: Basic Books.
−  Hironimus-Wendt R & Ebert Wallace L. (2009). The Sociological imagination and social responsibility, Teaching Sociology. 37: 76
−  Hudson W. (2003). Religious citizenship. Australian Journal of Politics and History: 49, 3: 425-429.
−  Isin EF & Turner BS. (2002). Citizenship studies: an introduction, in Engin F Isin & Bryan S. Turner. (eds.). Handbook of citizenship studies. London: Sage.
−  Marshall TH. (1994). Citizenship and social class in Turner BS & Hamilton P. (Eds,). Citizenship: Critical concept. London: Routledge.
−  McCrea, R. et al.. (2005). Fear of crime in Brisbane: Individual, social and neighborhood factors in perspective. Journal of Sociology, 41, 1.
−  Oldfield A. (1990). Citizenship and community: Civic republicanism and the modern world. London: Routledge.
−  Pattie Ch, Seyd P & Whiteley P. (2004). Citizenship in Britain values, participation and democracy. Cambridge University Press
−  Silverman EB & Della-Giustina J-A. (2001). Urban policing and the fear of crime, Urban Studies, 38, 5-6.
−  Turner BS. (1990). Outline of a theory of citizenship.Sociology, 24, 2, 189-217.
−  Turner BS. (2001). The erosion of citizenship. British Journal of Sociology, 52, 2, 189-209
−  Volpp L. (2007). The culture of citizenship. Theoretical Inquiries in Law 8, 2.