نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، گروه مطالعات خانواده.

چکیده

چکیده
با توجه به مطالعات متعدد که نشان از تاثیر متفاوت دینداری و نگرش‌‌های جنسیتی بر فرزندآوری و وجود تفاوت‌‌های جنسیتی در این حوزه دارد، این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه تأثیر دینداری و نگرش‌‌های جنسیتی بر تعداد فرزندان قصد شده، به تفکیک جنسیت انجام شده است. جامعه آماری پیمایش، متاهلین شهر تهران بوده و با استفاده از فرمول کوکران و اثر طرح مطلوب، 1272 مرد و زن متاهل که سن زن در خانواده ایشان 15 تا 49 سال بود، انتخاب شده است. شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بوده و در تحلیل داده‌‌ها از آزمون‌‌های همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته‌‌ها نشان می‌دهد، گرایش افراد به دین نسبتا بالاست و نگرش‌‌های جنسیتی برابرطلبانه در سطح وسیعی دیده می‌شود. زنان دیندارتر از مردان بوده و نگرش‌‌های جنسیتی برابرطلبانه‌تری دارند. به‌طوری‌که حدود 60 درصد از مردان و 70 درصد از زنان دینداری متوسط و بالاتر و حدود 50 درصد مردان و 70 درصد زنان نگرش‌‌های جنسیتی برابرطلبانه در سطح بالا را گزارش کرده‌اند. نتایج تحلیل‌ مسیر نشان می‌دهد تعداد فرزندان قصد شده در هر دو جنس متأثر از دینداری و نگرش‌‌های جنسیتی بوده و دینداری بیش از نگرش‌‌های جنسیتی بر تعداد فرزندان قصد شده اثرگذار است. الگوی تقریبا مشابهی در تاثیر دینداری و نگرش‌‌های جنسیتی بر قصد فرزندآوری در مردان و زنان وجود داشته، اما تفاوت‌‌های جنسیتی نیز مشهود است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد اتخاذ سیاست‌‌های مناسب می‌تواند در رسیدن به جمعیت مطلوب کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Effect of Religiosity and Gender Attitudes on the Childbearing Intention by Gender in Tehran

نویسنده [English]

  • ff mm

چکیده [English]

A Comparative Study on the Effect of Religiosity and Gender Attitudes on the Childbearing Intention by Gender in Tehran
Fateme Modiri[1]
Received: 11/3/2017               Accepted: 21/10/2017
 
Abstract
According to numerous studies that show different effects of religiosity and gender attitudes on the childbearing intention and gender differences in this area, this study aims to assess the impact of religiosity and gender attitudes on the number of children intended. Survey statistical population, was married people in Tehran and using cochran formula and suitable design effect has been selected 1272 married men and women so that age of women in their family was 15 to 49 years. The multi-stage cluster sampling method and questionnaire were used and Pearson correlation and path analysis were used to analyze the data. Survey was conducted through multi-stage cluster sampling and questionnaire instrument while Pearson Correlation and Path analysis were employed for data analysis. The findings indicate that tendency of people toward religion is relatively high and gender equality attitudes are widely seen. Women are more religious and egalitarian than men, so that about 60 percent of men and 70 percent of women have modest and higher religiosity and about 50 percent of men and 70 percent of women report high-level gender equality attitudes. The results of path analysis indicate that the number of children descended in both sexes is influenced by
religiosity and gender attitudes, and religiosity has an impact on the number of children being targeted more than gender attitudes. the same pattern were observed in the influence of religiosity and gender attitudes on childbearing intention and gender differences were also observed. Research results suggest that adopting appropriate policies can be helpful in achieving the desired population.
Keywords: Childbearing Intention, Religiosity, Gender Attitudes, The Second Demographic Transition Theory, Generational Values Change Theory
 



[1].  Assistant professor in sociology, National population Studies & Comprehensive
    Management Institute, Department of Family Studies.  fateme.modiri@psri.ac.ir

منابع
-   آزاد ارمکی، تقی؛ مدیری، فاطمه. (1390)، «تأثیر متفاوت دینداری بر حوزه‌‌های عمو‌می ‌و خصوصی»، مطالعات فرهنگی جوانان.
-   اینگلهارت، رونالد. (1373)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران: کویر.
-   اینگلهارت، رونالد؛ نوریس، پیپا. (1387)، مقدس و عرفی: دین و سیاست در جهان: کندوکاوی در جوامع مذهبی و غیرمذهبی، ترجمه مریم وتر، تهران: کویر.
-   پارسامهر، مهربان؛ دیوبند، فائزه. (1390)، «بررسی رابطه بین میزان دیند‌اری والدین با خشونت میان فردی فرزندان پسر دبیرستانی»، روانشناسی و دین، سال چهارم، شماره 1.
-   توسلی، غلامعباس؛ مرشدی، ابوالفضل. (1385)، «بررسی سطح دینداری و گرایش‌‌های دینی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه صنعتی امیرکبیر)»، جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4.
-   خمسه‌ای، اکرم. (1386)، «بررسی نقش عوامل فرهنگی - اجتماعی بر طرح‌واره‌‌های نقشی جنسیتی در دو گروه قومی از دانشجویان در ایران، مطالعات روانشناسی، دوره 3، شماره 2 .
-   خواجه نوری، بیژن. (1386)، «بررسی عوامل مؤثر بر نگرش نقش جنسیتی دانش آموزان دبیرستانی شهرستان آباده»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، شماره 28.  
-   رستگارخالد، امیر؛ محمدی، میثم. (1394)، «تغییرات فرهنگی و اُفت باروری در ایران (بر پایه تحلیل ثانوی داده‌‌های پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌‌های ایرانیان)»، جامعه‌شناسیکاربردی، سال بیست‌وششم، شماره پیاپی (85)، شماره دوم.
-   روحانی، عباس؛ معنوی‌پور، داود. (1388)، رابطه عمل به باور‌های دینی با شادکا‌می ‌و رضایت زناشویی در دانشگاه آزاد اسلا‌می‌ واحد مبارکه»، دانش و پژوهش در روانشناسی، شماره 35.
-   ریاحی، محمداسماعیل. (1386)، «عوامل اجتماعی- خانوادگی موثر بر نگرش جنسیتی جوانان استان مازندران»، رفاه اجتماعی، دوره 6، شماره 25.
-   زین‌آبادی، مرتضی. (1385)، بررسی رابطه نگرش مذهبی و نگرش جنسیتی با الگو‌های خانوادگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-   سراج‌زاده، سید حسین؛ پویافر، محمدرضا. (1387)، «دین و نظم اجتماعی: بررسی رابطه دینداری با احساس آنو‌می ‌و کجروی در میان نمونه‌ای از دانشجویان»، مسائل اجتماعی ایران، سال 16، شماره 63.
-   سراج‌زاده، سیدحسین؛ جواهری، فاطمه. (1385)، «برابری‌گرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیر‌های زمینه‌ای و نگرشی مرتبط با آن»، جامعه‌شناسی ایران، دوره 7، شماره 2.
-   سروش، مریم؛ بحرانی، شعله. (1392)، «رابطة دینداری، نگرش به نقش‌‌های جنسیتی و نگرش به فرزند، با تعداد واقعی و ایده‌آل فرزند»، زندرتوسعهوسیاست، دوره 11، شماره 2، تابستان.
-   سودانی، منصور؛ محمدی، کبری؛ احیا کننده، منیژه. (1388)، «بررسی رابطه دینداری با رضایت زناشویی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، سخنرانی در چهارمین کنگره ملی آسیب‌شناسی خانواده.
-   شجاعی‌زند، علیرضا. (1384)، «مدلی برای سنجش دینداری در ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 1.
-   عباسی شوازی، محمد جلال؛ حسینی چاووشی، میمنت. (1392)، «روند و سطح باروری طی چهار دهه اخیر در ایران: کاربرد روش فرزندان خود در برآورد باروری در سرشماری‌‌های 1365 و 1390، گزارش تحقیقاتی، پژوهشکده آمار، مرکز آمار ایران.
-   عنایت، حلیمه و دیگران. (1390)، مطالعه رفتار و نگرش باروری دو نسل مادران و دختران و عوامل فرهنگی مرتبط با آن، پژوهش‌نامهجامعه‌شناسیجوانان، سال اول، شماره اول.
-   فاضلی، نعمت‌الله؛ علی‌نقیان، شیوا. (1390)، «گونه‌شناسی الگو‌های در حال ظهور زندگی خانوادگی در شهر تهران»:
www. wul. ir/image/pdf/article_dr_alinaghian. pdf
-   مدیری، فاطمه. (1392)، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر ارزش‌های خانوادگی با تأکید بر نقش دینداری، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.
-   مدیری، فاطمه. (1394)، بررسی سبک زندگی متاهلین و تعیین کننده‌‌های آن (مورد مطالعه: شهر تهران)، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
-   مدیری، فاطمه؛ آزادارمکی، تقی. (1392)، «جنسیت و دینداری»، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره  24، شماره  3 (پیاپی 51).
-   مدیری، فاطمه؛ مهدوی، محمد صادق. (1394)، «ارزش‌های پست مدرن خانوادگی در شهر تهران»، خانواده پژوهی، دوره یازدهم، شماره 43.
-   مرکز آمار ایران. (1390)، نتایج سرشماری نفوس و مسکن.
-   مرکز آمار ایران. (بی‌تا)، طبقه‌بندی سطوح آموزشی و رشته‌‌های تحصیلی ایران.
-   مرکز آمار ایران. (1391)، دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری، چکیده نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار‌های روستایی و شهری.
-   موحد، مجید؛ عنایت، حلیمه. (1385)، «اسلام و دموکراسی بررسی جامعه‌شناختی رابطه میان دینداری و تمایل به دموکراسی»، مطالعات اجتماعی ایران، شماره 1.
-   همیلتون، مالکوم. (1381)، جامعه‌شناسی دین، محسن ثلاثی، تبیان.
-   هومین فر، الهام. (1382)، «تحول جامعه‌پذیری جنسیتی»، زن در توسعه و سیاست، دوره  1، شماره  7.
 
-    Berghammer, C. (2012), “Family life trajectories and religiosity in Austria”, European Sociological Review 28 (1), pp: 127–144.
-    Castles, Francis G. (2003), “The World Turned Upside Down: Below Replacement Fertility, Changing Preferences and Family-Friendly Public Policy in 21 OECD Countries”, Journal of European Social Policy, 13, pp: 209-227. DOI: 10. 1177/09589287030133001.
-    Coleman, D. (2004), Why we don't have to believe without doubting in the 'Second Demographic Transition': Some agnostic comments, Vienna Yearbook of Population Research. DOI:
      10. 1553/populationyearbook2004s11.
-    Derosas R& Van Poppel F. (2006), Religion and the Decline of Fertility in the Western World. Dordrecht: Springer.
-    Ferna´ndez R.& Fogli A.& Olivetti C. (2004), Preference formation and the rise of women’s labor forceparticipation: Evidence from WWII. NBER Working Papers 10589.
-    Fernandez R.& Fogli A. (2009), “Culture: An empirical investigation of beliefs, work, and fertility”, American Economic Journal: Macroeconomics 1 (1). pp: 146–177.
-    Fortin NM. (2005), “Gender role attitudes and the labour market outcomes of women across OECD countries”, Oxford Review of Economic Policy 21. pp: 416–438.
-    Glick, P.& Fiske, S. T. (1996), “The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism”, Journal of Personality and Social Psychology, 70. PP: 491-512.
-    Guetto, Raffaele& Luijkx, Ruud& Scherer, Stefani. (2015),  “Religiosity, gender attitudes and women’s labour market participation and fertility decisions in Europe”, Acta Sociologica, Vol. 58 (2), pp: 155–172. DOI: 10. 1177/0001699315573335.
-    Halman, L& T. Pettersson. (1996), “Morality and Religion: A Weakened Relationship?”, Emprical Theology، V 9. N 2. pp: 30 – 47.
-    Huber, S. & Huber W. (2012), “The Centrality of Religiosity Scale (CRS)”, Religions, 3 (3), pp: 710-724; doi: 10. 3390/rel3030710.
-    Lesthaeghe, R. (2010), “The unfolding story of the second demographic transition”, Population and Development Review 36 (2), pp: 211–251.
-    McDonald, P. (2000), “Gender equity in theories of fertility transition”, Population and DevelopmentReview, 26 (3), pp: 427–439.
-    McDonald, P. (2002), “Sustaining fertility through public policy: The range of options”, Population, 57 (3), pp: 417 – 446.
-    Miettinen, A.& Basten, S.& Rotkirch, A. (2011), “Gender equality and fertility intentions revisited: Evidence from Finland”, Demographic Research, Vol 24 (20), pp: 469-496.
-    Neels, Karel. (2005), “Fertility Postponement: Cultural Dynamics or Structural Change”, Population Studies, No. 25, pp: 72-94.
-    Philipov D.& Berghammer, C. (2007), “Religion and fertility ideals, intentions and behaviour: A comparative study of European countries”, Vienna Yearbook of Population Research, 5, pp: 271–305.
-    Spence, JT& Helmreich, RL. (1972), “The Attitudes toward Women Scale: an objective instrument to measure attitudes toward the rights and roles of women in contemporary society”, JSAS Cat, Select Doc. Psychol, 2 PP: 66-7.
-    Steiber N.& Haas B. (2012), “State of the art. Advances in explaining women’s employment patterns”, Socio-Economic Review, 10 (2), pp: 343–367.
-    Surkyn, J.& R. Lesthaegh. (2004), “Value Orientations and the Second Demographic Transition (STD) in Northern, Western and Southern Europe: An Update”, Demographic Research, Special Collection 3, Article 3 (www. demographic-research. org).
-    Swim, J. K.& Aikin, K. J& Hall, W. S& Hunter, B. A. (1995), “Sexism and racism: Old-fashioned and modern prejudices”, Journal of Personality and Social Psychology, 68 (2), PP: 199-214.
-    Van de Kaa D J. (2001), “Postmodern fertility preferences: From changing value orientation to new behavior”, Population and Development Review, pp: 290-331.
-    Van de Kaa, D. J. (1997), “Options and sequences: Europe’s demographic patterns”, Journal of the Australian Population Association, 14 (1), pp: 1-30.