نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران دانشگاه کاشان و مدرس دانشگاه فرهنگیان بروجرد (نویسنده مسئول).

2 استاد جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان،

3 دانشیار جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان.

چکیده

چکیده
هدف از این پژوهش بررسی میزان آگاهی از حقوق شهروندی و عوامل مرتبط با آن در بین شهروندان 18 تا 65 سال استان لرستان است. پژوهش حاضر از نظر روش کمی، از نظر جهت پژوهش کاربردی که با ابزار پرسشنامه جمع‌آوری‌ شده است. حجم نمونه 852 نفر برآورد شده و شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای بوده، به‌طوری‌که پس از رعایت مراحل نمونه‌گیری، از شش شهرستان خرم‌آباد، بروجرد، الیگودرز، کوهدشت، الشتر و پلدختر و از هر شهرستان یک شهر و دو روستا متناسب با حجم جمعیت هرکدام، افراد نمونه تخصیص یافتند. بر اساس نتایج، میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان شهروندان (71/2) نسبتاً بالاست. در میان ابعاد مختلف حقوق شهروندی، بیشترین میزان آگاهی مربوط به حقوق اجتماعی شهروندی (86/2) و کمترین آن مربوط به حقوق فرهنگی شهروندی (38/2) بوده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که میانگین نمرات آگاهی از حقوق شهروندی در بین زنان و مردان تفاوت معناداری وجود نداد. نتایج اجرای آزمون همبستگی پیرسون، تأثیر مثبت و متوسط متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی، تأثیر منفی و متوسط متغیرهای گرایش به تعلقات قومی- طایفه‌ای، پنداشت از عملکرد نظام سیاسی، احساس امنیت اقتصادی با آگاهی از حقوق شهروندی و عدم‌تأیید رابطه بین متغیرهای هویت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و میزان استفاده از رسانه‌های جمعی با آگاهی از حقوق شهروندی را نشان می‌دهد. نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نیز نشان می‌دهد که درمجموع 2/42 درصد از واریانس متغیر وابسته (آگاهی از حقوق شهروندی) از طریق یک ترکیب خطی از متغیرهای مستقل احساس امنیت اقتصادی، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، گرایش به تعلقات قومی ـ طایفه‌ای و هویت اجتماعی تعیین می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of Citizenship Awareness and Related Factors (Case Study: Citizens of Lorestan Province(

نویسندگان [English]

  • vali bahrami 1
  • Mohsen Niazi 2
  • m s 3

1 student

2 Sociology Department, Faculty of humanities, University of kashan

چکیده [English]

Abstract
The aim of present study was to investigate the level of citizenship awareness  and factors on among Lorestan province citizens aged 18 to 65. The method of the study is quntatative and is applied from the apply point of view and instrument of study is questionnaire. Sample size was estaimated at 852 and sampling method is Probability multi-stage sampling, to consider sampling stage, the population of sample was selected from Khoramabad, Broujerd, Alighodarz, Kouhdasht, Alashtar and Poldokhtar citizens. From each city  one town and two villages were selected according to the population. According to the results, the level of awareness of citizenship rights among citizens (2.71) is relatively high. Among the different aspects of citizenship right, the highest level of awareness was related to social rights of citizenship (2.86) and the lowest was related to citizenship cultural rights (2.38). The Results of analysis of data showed that there was no significant difference between the mean scores of citizenship awareness between men and women. The Results of Pearson test, positive and moderate effect of socioeconomic status variable, negative and moderate effect of
 
variables on tendency toward tribal belongingness, evaluative variable toward function of political system, economic security with awareness of citizenship rights and revealed that lack of confirmation of relationship between social identity variables shows social trust and the extent to which the media use citizenship awareness. The results of stepwise regression also show that 42.2% of the variance of the dependent variable (citizenship awareness is determined through a linear combination of independent variables of economic security, socio- economic status, and tendency toward tribal belongingness and social identity.
Keywords: Citizenship Rights, Social Identity, Tendency Toward Tribal Belongingness, Economic Security

منابع
-  آزاد ارمکی، تقی؛ ترکارانی، مجتبی؛ حق‌ندی، ایرج. (1393)، «تحلیل کیفی نگرش توسعه‌ای در ادبیات عامیانه با تأکید بر ضرب‌المثل‌های لری»، فصلنامه جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، شماره 1، 34-9.
-  باجپایی، کانتی. (1384)، امنیت انسانی: مفهوم و سنجش، ترجمه: صابر شیبانی، تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
-  بهرامی، ولی؛ تاج مزینانی، علی‌اکبر؛ امیری، حسین. (1395)، «تحلیل میزان عوامل مؤثر بر آگاهی از شهروندی در بین دانش آموزان (مورد مطالعه: شهرستان پلدختر)»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هفتم، شماره 32.
-  بهرامی، اردشیر؛ عنبری، موسی. (1389)، «بررسی آثار فقر پرخشونت بر میزان خودکشی در ایران (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان پلدختر)»، فصلنامه علمی و پژوهشی بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شماره ۲.
-  ـ بیرو، آلن. (1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
-  پیر هادی، علی‌اکبر. (1385)، حقوق شهروندی، تهران: انتشارات سروش تهران.
-  پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (1381 و 1379)، دفتر طرح‌های ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
-  پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان؛ موج سوم (1394)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر طرح ملی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
-  پیمایش ملی سرمایه اجتماعی در ایران، برش لرستان (1394)، طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
-  ـ توسلی، غلام‌عباس و نجاتی حسینی، سید محمود. (1383)، «واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 5، 61-80.
-  ترکارانی، مجتبی. (1393)، مواجهه نظام ایلی با توسعه در لرستان، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی توسعه، دانشگاه تهران.
-  وصالی، سعید و موسوی، سید محسن. (1395)، «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به شهروندی اجتماعی فعال (مورد مطالعه: استان یزد)»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26.
-  یزدان پناه، لیلا. (1386)، «موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26.
-  فاطمی نیا، سیاوش و حیدری، سیامک. (1387)، «عوامل مرتبط با تعهدات شهروندی»، رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 38:41-64.
-  مالجو، محمد. (1381)، «حقوق شهروندی و تأمین اجتماعی»، فصلنامه مجلس و پژوهش، شماره 33.
-  جلائی پور، حمیدرضا. (1392)، جامعه‌شناسی ایران؛ جامعه کژمدرن، تهران: نشر علم.
-  جعفری آزاد، امیر. (1387)، «بررسی رابطه پایگاه طبقاتی و میزان شناخت افراد از ابعاد مختلف شهروندی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
-  رفیعی، حسن؛ مدنی، سعید؛ وامقی، مروئه. (1387)، «مشکلات اجتماعی در اولویت ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 9، شماره 1 و2.
-  شارع پور، محمود؛ علیوردی نیا، اکبر؛ شعبانی، مریم. (1395)،«بررسی میزان آگاهی از حقوق و مسئولیت‌های شهروندی نسبت به امور شهری و عوامل اجتماعی مرتبط آن»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال ششم، شماره 1:18-22.
-  شعبانی، احمد و سلیمانی، محمد. (1387)، «سنجش و رتبه‌بندی سطح سرمایه اجتماعی در استان‌های کشور»، دو فصلنامه علمی-تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی، سال 2، شماره 2: 95-119.
-  شهبازی، مظفرالدین و ابراهیمی، سیده مریم. (1392)، «بررسی آگاهی زنان از حقوق و تکالیف شهروندی و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی معلمان زنان شهرستان ابهر)»، فصلنامه دانش انتظامی زنجان، سال دوم، شماره ۶.
-  شیانی، ملیحه. (1382)، وضعیت شهروندی و موانع تحققان در ایران، پایان‌نامه دکتری رفاه اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
-  شیانی، ملیحه. (1384)، فقر، «محرومیت و شهروندی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 18.
-  شیانی، ملیحه و داودوندی، طاهره. (1389)، «تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 5.
-  صادقی شاهدانی، مهدی و مقصودی، حمیدرضا. (1389)، «سنجش سرمایه اجتماعی استان‌های کشور با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی»، فصلنامه دانش سیاسی، سال 6، شماره 2: 139-176.
-  عبدی پور، اکرمی و حق ندری، ایرج. (1395)، «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با آگاهی از حقوق شهروندی در بین شهروندان شهر خرم‌آباد»، قم.
-  غفاری، غلامرضا و حبیب پور گتابی، کرم. (1393)، سیاست اجتماعی: بنیان‌های مفهومی و نظری، تهران: چاپ اول.
-  غیاثوند، احمد. (1390)، «گرایش به شهروندی سیاسی و عوامل مؤثر بر آن»، پایان‌نامه دوره دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
-  فاطمی نیا، سیاوش و حیدری، سیامک. (1387)، «عوامل مرتبط با تعهدات شهروندی»، رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 41:38-64.
-  فطرس، محمدحسن و بهشتی‌فر، محمود. (1385)، «تعیین سطوح توسعه‌یافتگی استان‌های کشور و نابرابری درآمدی بین آن‌ها در سال‌های 1373 و 1383»، فصلنامه اقتصادی، دوره 12، شماره 2: 45-62.
-  کلدی، علیرضا و نگار پور، دهناد. (1391)، «بررسی میزان آگاهی و نگرش دانشجویان نسبت به حقوق شهروندی در تهران»، فصلنامه مطالعات شهری، سال دوم، شماره ۴.
-  لطف‌آبادی، حسین. (1385)، «آموزش شهروندی ملی و جهانی با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش آموزان»، فصلنامه نوآوری آموزشی، شماره 17.
-  موسوی، میرطاهر. (1391)، درآمدی بر مشارکت اجتماعی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
-  نش، کیت. (1393)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، جهانی‌شدن، سیاست و قدرت، ترجمه: فرامرز تقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر، چاپ اول.
-  نیازی، محسن. (1394)، جامعه‌شناسی شهروندی، تهران: انتشارات سخنوران.
-  هزارجریبی، جعفر. (1390)، «آگاهی زنان از حقوق شهروندی و عوامل مؤثر بر آن»، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شمارۀ ۹.
-  هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1390)، «بررسی تعامل دو مفهوم شهروندی و امنیت اجتماعی»، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، سال3، شماره3: 157-184.
 
-   Dean, Hartley. (2013). Welfare Rights and Social Policy, Routledge: London.
-   Kivisto, Peter, and Faist, Thomas. (2005). Citizenship: Discourse,Theory, and Transnational prospects----,Blackwell Publishing.
-   Pateman,C.)1989(. ” The Disorder of Women Democracy, Feminism and Political Theory, Polity Press, Cambridge.
-   Keman, Hans. (1999).”Citizenship and Welfare State Reform in Europe”, Routledge: London.
-   Kellas, James. (2004).” The politics of nationalism and ethnicity”, London: Macmillan.
-   Kartal, Filiz. (2001). ”liberal and republican conceptualization of citizenship: a theoretical inquiry”, Turkish Public Administration Annual, Vol.27-28. pp 101-130.
-   Mead, Lawrence. (1986). ”Beyond Entitlement”, New York: Free Press.
-   Marshall, T. H. (1964). ”Citizenship and Social Class”, in T. H. Marshall,Class, Citizenship and Social Development: Essays by T. H, Marshall; (Garden City, NY: Doubleday).
-   Pakulski, Jan. (1997). ”Cultural citizenship, citizenship studies”, vol.1, no.1.
-   Turner, Bryan. (2006). The Cambridge Dictionary of Sociology, CambridgeUniversity Press.
-   -Edwards،Rosalind and Glover, Judith. (2001). Risk and citizenship, London and New York:Routledge.
-   Marshall, T.H. (1964). Class, Citizenship and Social Development. Chicago: University of Chicago Press.
-   Oliver, dawn, and Heater, dereck. (1994). "The fonndations of citizenship, Great Britain": Harvester wheatheeaf. Retrieved from:
         http://www.books.google.com
-   Rose, Lawrence. (2005). ”Citizen (re)orientations in the welfare state, in: Citizenship and Welfare State Reform in Europe”, Jet Bussemaker (ed) Routledge: London.