توسعه به‌مثابه صفتی که بیانگر کم و کیف هر جامعه و دوره تاریخی است و در حوزههای وسیع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در مقیاسهای کلان (نظام)، میانی (نهادی و سازمانی) و خرد (کنشگری) قابل‌شناسایی و احصاء است به‌رغم قوت‌ها و توانمندی‌هایی که با خود دارد آسیب‌ها و مسائلی را هم همراه دارد، که آن را دچار اختلال و ناپایداری‌هایی می‌کند. این اختلال و ناپایداری در کشورهایی که فرآیند توسعه‌شان متأثر از جوامع دیگر و پارادایم‌های فکری بیرونی بوده بیشتر بوده است. و مهم‌تر این‌که این وضعیت در حوزه اجتماعی که قلمرو توسعه اجتماعی را تشکیل می‌دهد، نمایی بیشتری دارد. در این مقاله به چرایی غفلت از توسعه اجتماعی، ناپایداری و آسیب‌های آن در پرتو گفتمان‌های جدید و تازه‌ای که در نوشته‌های توسعه مطرح شده‌اند چون گفتمان پسا استعماری، پسا توسعه‌ای و توسعه جایگزین و نیز تجربه عملی و پیامدهایی که سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای از حیث اجتماعی در پی داشته‌اند استفاده می‌شود. فرض بنیادی این مقاله این است که امر اجتماعی و به‌تبع آن توسعه اجتماعی مورد غفلت قرارگرفته و نگاهی تقلیل گرایانه در بحث‌های توسعه وجود داشته است. به‌گونه‌ای که توسعه اجتماعی را در مقام نظر معطوف به رفاه اجتماعی در معنای حداقلی آن و از حیث سیاستی معادل با تدارک خدمات رفاهی و پاسخ به نیاز‌های اساسی دانسته و یا این‌که پسماند امر اقتصادی و سیاسی تلقی شده است.
Pathology And Instability Of Social Development In Iran
چکیده [English]
The stage of development of a society shows the society's historical period and overall social, cultural, economic and political conditions at various levels of macro (system), meso (institutions and organizations) and micro (actors) scales. Despite strengths and capabilities of development, it brings about problems and difficulties that may cause disorder and instability. Such disorder and insatiability are observed more in countries that their development process is affected by foreign models and theoretical paradigms. More notably, these disorders appear in social sphere, due to negligence of social development. This article discusses insatiability and difficulties that occur in social sphere in the light of the new development discourses, such as post colonialism, post development and alternative developments, as well as practical experiences and implications of policies and development programs. The essential assumption of this article is that the social consideration and consequently social development issues are usually overlooked, so that social development issues- from a theoretical point of view- are simply reduced to social welfare. Also in policymaking it is limited to providing welfare and utilities for satisfying basic needs.
کلیدواژه‌ها [English]
Social development, insatiability, developmental discourses, development policies
مراجع
- استیگلیتز، جوزف. (1382)، به‌سوی پارادایم جدید توسعه، ترجمه: اسماعیل مردانی گیوی، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 196-195.
- العطاس،سید فرید. (1390)، گفتمان‌های جایگزین در علوم اجتماعی آسیا، ترجمه: محمود عبدالله زاده، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- امین،سمیر. (1389)، اروپا مداری،نظریه فرهنگی سرمایه‌داری مدرن، ترجمه: موسی عنبری، تهران، نشر علم.
- رفیعی، حسین و مدنی، سعید. (1380)، بررسی تطبیقی دیدگاه‌های توسعه و رفاه اجتماعی در ایران، مجموعه مقالات همایش توسعه اجتماعی،. (دیماه 1378)، تهران، علمی و فرهنگی.
- ریورو، اسوادودِ. (1383)، افسانه توسعه، اقتصادهای ناکارآمد قرن بیست و یکم، ترجمه: محمد عبدالله زاده، تهران، اختران.
- زاهدی مازندرانی، محمدجواد. (1382)، توسعه و نابرابری، تهران، مازیار.
- سازمان برنامه‌وبودجه. (1378الف)، نکاتی پیرامون برنامه سوم توسعه کشور، تهران، سازمان برنامه‌وبودجه.
- سازمان برنامه‌وبودجه. (1378ب)، سیاست‌ها و رهنمودهای کلی برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ پیوست یک لایحه، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
- سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. (1383الف)، مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم توسعه؛ جلد اول، تهران: سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
- سن، آمارتیا. (1381)، توسعه به‌مثابه آزادی، ترجمه: حسین راغفر، تهران: کویر.
- عظیمی، حسین. (1377)، ایران و توسعه، اصفهان: اتاق بازرگانی و صنایع و معادن.
- غفاری، غلامرضا و رضا امیدی. (1488)، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، تهران: نشر شیرازه.
- فاین، بن. (1385)،سرمایه اجتماعی و نظریه اجتماعی؛ اقتصاد سیاسی و دانش اجتماعی در طلیعه هزاره سوم، ترجمه: سید محمد کمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- نورث، داگلاس. (1379)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه: غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
- هایامی، یوجیرو. (1380)، اقتصاد توسعه، از فقر تا ثروت ملل، ترجمه: غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
- Dunning, John. H. (2004). Towards a New Paradigm of Development: Implications for International Business Research.
- Stieglitz, J. (2002).Participation and Development: Perspectives from the Comprehensive Development Paradigm, Review of Development Economics, Vol. 6, pp. 163-182.
ابتدای صفحه