نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارجامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده


امروزه بسیاری از صاحبنظران بر این باور هستند که قومیت، قوم‌گرایی و ناسیونالیسم از موضوعات حساس کشورها محسوب می‌گردد. طی چند دهه اخیر به موازات افزایش ظرفیت‌های اطلاعاتی دنیای مدرن تنش‌های قومی ‌فزونی یافته و مسائل جدیدی را بوجود آورده‌اند. این پژوهش  با روش تحلیل محتوا به بررسی کمّ و کیف مسئله هویت طلبی قومی ‌در فضای مجازی پرداخته است. جامعه آماری پژوهش تمام مطالب 29 سایت فعال هویت خواه قومی ‌(ترکی/ آذری) در اردیبهشت ماه 1391 می‌باشد. در این مقاله مفهوم "هویت طلبی قومی "  بر روی طیفی که پایین ترین سطح آن "قوم گرایی قانون مدارانه" و بالاترین سطح آن "پاکسازی قومی " می‌باشد، بررسی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین مطالب قومی ‌موجود در فضای مجازی مربوط به  "قوم مداری" (با 54 درصد) می‌باشد. این مطالب در جهت  باورسازی افکاری از قبیل ضدیت ترک و فارس، استعمار ترکان توسط حکومت فارسی و تحریف تاریخ و جغرافیایی آذربایجان  نوشته شده‌اند. یک درجه شدید تر از درجه "قوم مداری"، درجه "ناسیونالیسم تجزیه طلبانه" می‌باشد که با محوریت لزوم جدایی از سرزمین ایران و مستقل بودن مناطق ترک نشین ایران نوشته شده است.
بیشترین مطالب هویت طلبانه قومی ‌مربوط به سایت‌های "آراز نیوز"، "قیرمیز" و "گوناز تی وی" و بیشترین عوامل مورد نکوهش این رسانه‌ها نیز حکومت جمهوری اسلامی ‌و برخی از فعالان ترک می‌باشند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ethnic Identity-Seeking in Cyberspace

نویسندگان [English]

  • abotorab Talebi 1
  • Ya var Evazi 2

چکیده [English]

Many scholars are on the belief that ethnicity, ethnocentrism, and nationalism are sensitive issues of countries. As a result of the growth of information capacities of the modern world in the last few decades, ethnic tensions have been increased and created new issues. Taking a content analysis approach, the present research aims to study the issue of ethnic identity-seeking in cyberspace. The statistical population included all the contents of the 29 websites active in the ethnic (i.e. Turk/Azeri) identity-seeking affairsin May, 2012. In this paper, the concept of ‘ethnic identity-seeking’ is studied on a scale from ethnocentrism, being the lowest grade, and ethnic cleansing, being the highest grade. The results showed that the majority of ethnic materials in cyberspace were related to ethnocentrism (54%). These materials are written with purpose of promoting thoughts such as enmity of Persians and Turks, colonization of Turks by the Persian government, and historical as well as geographical distortion of Azerbaijan. Separatist nationalism, beingmore radical than ethnocentrism, focuses on the necessity of separating from Iran land and the independence of Turkish regions of Iran.
The majority of the materials related to ethnic identity-seeking are generated by the ‘ArazNews’, ‘Qirmiz’, and ‘Gunaz.TV’ websites. What is most blamed by these media includes the government of the Islamic Republic as well as some Turk activists.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethnocentrism
  • Azerbaijan
  • Nationalism
  • Ethnic Cleansing
  • cyberspace

 

-  احمدی، حمید. (1383)، قومیت و قومگرایی در ایران، افسانه و واقعیت، تهران: نشر نی.
-  اوزکریملی، اوموت. (1383)، نظریه‌های ناسیونالیسم، ترجمه: محمدعلی قاسمی، تهران: نشر تمدن ایرانی.
-  بالمر، مارتین. (1381)، مطالعات قومی ‌و نژادی در قرن بیستم، گردآورندگان مارتین بالمر و جان سولوموز؛ مترجم: پرویز دلیرپور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-  برتون، ر. (1380)، قوم شناسی سیاسی، ترجمه: ناصر فکوهی، تهران، نشر نی.
-  بلومر، هربرت. (1381)، آینده بنیانگذاران جامعه‌شناسی، ترجمه: غلامعباس توسلی، تهران: قومس، چاپ دوم.
-  بیرو، آلن. (1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
-  تامسون، دوید. (1370)، ناسیونالیسم اروپایی، ترجمه: خشایار دیهیمی، فصلنامه نگاه نو، شماره 4.
-  جلایی پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال. (1391)، نظریه‌های متاخر جامعه شناسی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
-  جنکینز، ریچارد. (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه: تورج یاراحمدی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
-  چاوا فرانکفورد ، دیوید نچمیاس. (1390)، روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی، ترجمه: فاضل لارجانی و رضا فاضلی، انتشارات صدا و سیما.
-  حاجیانی، ابراهیم. (1387)، مساله وحدت ملی و الگوی سیاست قومی ‌در ایران، نامه انجمن جامعه شناسی ایران، دوره نهم، شماره 3 و 4.
-  دژم خوی. (1380)، بررسی گرایش مردم تبریز به ویژگی‌های قومی ‌آذربایجان، اداره کل ارشاد اسلامی‌آذربایجان شرقی.
-  دشتی، تقی. (1390)، بررسی حقوق اقلیت‌های قومی ‌در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ‌ایران در پرتو اسلام و حقوق بشر.
-  دیلینی، تیم. (1389)، نظریه‌های کلاسیک جامعه شناسی، ترجمه: بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، نشرنی، تهران: چاپ چهارم.
-  رایف دانیل و همکاران. (1386)، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای (کاربرد تحلیل محتوای کمی‌ در تحقیق)، ترجمه: مهدخت بروجردی علوی، انتشارات سروش.
-  رحمانی، سمیه. (1388)، بررسی نگرش نخبگان کرد به هویت جمعی (قومی /ملی)، دانشگاه علامه طباطبائی.
-  رفعت جاه، مریم. ( 1387 )، اینترنت و هویت اجتماعی، مجله جهانی رسانه، شماره پنجم.
-  رمضان زاده، عبدالله. (1376)، «توسعه وچالشهای قومی » مجموعه مقالات همایش توسعه و امنیّت عمومی، وزارت کشور.
-  روح الامینی، محمود. (1383)، " مفهوم شناسی هویت ملی" (گفتگو)، در کتاب: داود میرمحمدی، گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
-  ریتزر، جورج. (1379)، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ‌ترجمه: محسن ثلاثی، انتشارات علمی، چاپ چهارم.
-  الطائی، علی. (1382)، بحران هویت قومی ‌در ایران، چاپ دوم، تهران: نشر شادگان.
-  عاطفه فراهانی. (1386)، مطالعات قومی‌: مفاهیم و نظریه‌ها، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 8 : تنوع فرهنگی و همبستگی ملی.
-  علیزاده، حسن. (1381)، فرهنگ خاص علوم سیاسی، تهران: روزنه.
-  فکوهی، ناصر و عیاری ، آذرنوش. (1384)، اینترنت و هویت در پنچ هویت اقوام ایرانی، دانشگاه تهران.
-  کریمی‌مله، علی. (1388)، همایش آینده‌شناسی هویت‌های جمعی در ایران.
-  کوئن، بروس. (1372)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه و اقتباس: غلامعباس توسلی، رضا فاضل، تهران: سمت.
-  گرگی، عباس. (1384)، اینترنت و هویت، مطالعات ملی، شماره 25.
-  گیدنز، آنتونی. (1380)، پیامدهای مدرنیته، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
-  لهسائی زاده، عبدالعلی و دیگران. (1388)، بررسی عوامل داخلی موثر بر هویت قومی ‌و هویت ملی در میان اعراب شهرستان اهواز، جامعه شناسی کاربردی، سال بیستم.
-  ماتیل ، الکساندر. (1383)، دایره‌المعارف ناسیونالیسم، ترجمه: کامران فانی ، محبوبه مهاجر، تهران:  نشر وزارت امور خارجه.
-  محمد‌زاده، حسین. (1380)، تأثیر تمرکز‌گرایی بر قوم‌گرایی (بررسی سیاسی ـ فرهنگی و اجتماعی بر شکاف قومی ‌و فعال شدن آن در میان اکراد ایران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم‌ اجتماعی دانشگاه علامه‌ طباطبائی.
-  مرسلی گنبری، احمدعلی. (1388)، خوانش گفتمان ناسیونالیستی در آذربایجان ایران از منظر انتقادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبائی.
-  معتمدنژاد، کاظم. (1356)، روش تحقیق در محتوای مطبوعات، تهران: دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
-  هاچینسون، جان. (1386)، ملی گرایی، ترجمه: علی مرشدی زاد، مصطفی یونسی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-    Ashmore,R.D, Deaux, K, & Mclaughlin-Volpe, T. (2004). An organizing Framework for collective identity: Articulation and significance of multidimensionality. Psychological Bulletin
-     Brass, Paul. (1998).  Ethnicity and Nationalism: theory and Comparison, London.
Lechner, F.J., & Boli, J. (eds.) (2000). The Globalization Reader. Oxford.