نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.

2 استاد گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول).

3 دانشیار مطالعات زنان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

4 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

توسعه کمّی آموزش عالی وابسته به سیاست‌هایی است که در دولت‌های مختلف وضع می‌شود؛ اما تقاضای اجتماعی می‌تواند برهم زننده این سیاست‌ها شود. هدف از این مقاله کشف تأثیر سیاست‌های توسعه آموزش عالی ایران از تقاضای اجتماعی و علل ایجاد تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی در کشور است. افزایش کمّیت دانشگاه‌ها و توسعه نامتوازن آموزش عالی متأثر از تحولات جهانی مانند توده‌ای شدن از جمله موارد مؤثر در کنار تقاضای اجتماعی مردم به توسعه آموزش عالی کشور بوده است. بدین منظور از روش کیفی استفاده شد. در مرحله جمع‌آوری داده‌ها ابتدا با مطالعه اسنادی، سیاست‌ها و قوانین کشور در حوزه سیاست‌های آموزش عالی گردآوری شد و در بخش دیگری از تحقیق با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۳۰ تن از مطلعین و دست‌اندرکاران آموزش عالی تحلیل مضمون صورت گرفت. یافته‌های تحقیق پیش رو نشان می‌دهد افزایش جمعیت و رشد نرخ سواد پایه در کشور طی دهه‌های گذشته از یک‌سو و افزایش عدالت اجتماعی و آگاهی مردم از حق دانستن از سوی دیگر زمینه شکل‌گیری تقاضای اجتماعی آن‌ها بوده است؛ نتیجه تحقیق نشان داده است درحالی‌که امروزه سیاست‌های کنش‌مندانه و همراهی آموزش با بازار اشتغال در سطح بین‌المللی مورد تأکید است، تقاضای اجتماعی منجر به عدم اجرای آمایش سرزمینی در حوزه آموزش عالی و بنابراین به تأسیس بی‌رویه مراکز آموزشی، بیکاری زیاد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و درنتیجه شکل‌گیری سیاست‌های انفعالی در حوزه آموزش عالی گردیده و آموزش از کیفیت دور شده است. بنابراین با توجه به وجود تقاضای اجتماعی آموزش عالی در ایران که ریشه در کسب منزلت فرهنگی دارد رابطه علّی میان آموزش عالی و اشتغال متصور نیست؛ ازاین‌رو، نیاز به تحصیل و دانشگاه به‌عنوان بُعد منزلتی آن همچنان وجود خواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Ratio of Higher Education Development Policies and School Demand

نویسندگان [English]

  • mohammad soheilsarv 1
  • jafar hezarjarebi 2
  • m k 3
  • ardsher Entezari 4

4 Chair of Department of Sociology at Allameh Tabatabi' University

چکیده [English]

The quantitative development of higher education depends on the policies adopted by different governments. But social demand can disrupt these policies. Increasing number of universities and uneven development of higher education influenced by global developments such as mass becoming one of the factors affecting the social demand of the population for the development of higher education in the country.  The purpose of this article is to explore the impact of Iranian higher education development policies on social demand and the causes of social demand for higher education in the country.For this purpose, qualitative method was used. At the data gathering stage, firstly, a documentary study of the policies and laws of the country in the field of higher education policies was carried out, and in the other part of the research, a semi-structured interview was conducted with 30 higher education informants and stakeholders.The findings of the present study indicate that population growth and the growth of basic literacy rates in the country over the past decades, on the one hand, and social justice and the public's awareness of the right to know on the other have been the basis for their social demand.Social demand has led to the lack of territorial planning in the field of higher education and thus to the inadvertent establishment of educational centers, the high unemployment of university graduates and the consequence of passive policies in the field of higher education, and education has been deprived of quality.Therefore, given the social demand of higher education in Iran, which is rooted in the acquisition of cultural status, the causal link between higher education and employment is not conceivable.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher Education
  • Social Demand
  • Higher Education Development Policies
  • Social Justice
-  اسکات، پیتر. (1397)، جهانی‌شدن آموزش عالی، ترجمه: رضا فاضلی، تهران: سروش، چاپ دوم.
-  آشوری، داریوش. (1387)، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید، چاپ شانزدهم.
-  بهرامی، گیتی. (1394). کالایی شدن آموزش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی- برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه تهران.
-   ماحوزی، رضا. (1395)، دانشگاه؛ تأملات نظری و تجربه ایرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
روزنامه رسمی کشور. (1396)، قانون پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396).
سند نقشه جامع علمی کشور.
-  ی.سو، آلوین. (1388)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمه: محمود حبیبی مظاهری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1398)، بخش مصوبات شورا
-  صمیم، رضا. (1396)، تولید و مصرف فرهنگی در دانشگاه ایرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-  فراستخواه، مقصود. (1387)، سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، تهران: آگاه.
-  فراستخواه، مقصود. (1397)، گاه و بی گاهی دانشگاه در ایران، تهران: آگاه، چاپ سوم.
-  فراستخواه، مقصود. (1392)، «تحولات جهانی آموزش عالی و دانشگاه‌ها نقد کتاب نظریه جهانی‌شدن و دانشگاه‌ها»، پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال سیزدهم، شماره 29: 119-133.
-  قانعی راد، محمدامین. (1383)، «توسعه ناموزون آموزش عالی: بیکاری دانش‌آموختگان و مهاجرت نخبگان»، رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 15: 169- 208.
-  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
-  کوزر، لوییس. (1388)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: علمی.
-  مردی‌ها، مرتضی و پاک نیا، محبوبه. (1396)، دانشگاه نخبه، دانشگاه توده، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-  مرکز آمار ایران.
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1369)، قانون پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1372-1368).
-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1373)، قانون پنج‌ساله دوم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1377- 1372).
-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1379)، قانون پنج‌ساله سوم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1383- 1378).
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1383)، قانون پنج‌ساله چهارم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1389-1384).
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1389)، قانون پنج‌ساله پنجم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران (1394-1390).
-  موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
-  هابرماس، یورگن. (1392)، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی: کاوشی در باب جامعه بورژوایی، ترجمه: جمال محمدی، تهران: افکار.
-  همتی، رضا. (1392). «توده‌ای شدن آموزش عالی و زندگی دانشگاهی در ایران: تأملی در تجربه زیستی دانشگاهیان»، مجله مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال دوم، شماره 1: 127-156.
 
-   Altbach, P.G. (2009). "The giants awake: The present and future of higher education systems in China and India", Economic and Political Weekly,44(23):39-51.
-   Altbach, P.G. (2007). “The Logic of Mass Higher Education”, Tertiary Education and Management,2(5): 107–124.
-   Barnett, R. (2000). “University Knowledge in an Age of Supercomplexity”. Higher Education, 40(4): 409-22
-   Baudrillard, Gean. (1994). simulacra and simulation, United states: Michigan university press.
-   Braun, Virginia, Clarke, Victoria, (2006). “Using thematic analysis in Psychology”,Qualitative Research in Psychology, 3(2): 77-101.
-   Mc Milan, James H, Schumacher Sally. (1993). Research: A Conceptual Introduction, HarperCollins: College Publishers.
-   Peer, V., & Stoeglehner, G. (2013). “Universities as Change Agent for Sustainability- Farming the Role of Knowledge Transfer and Generation in Regional Development Processes”, Journal of Cleaner Production. 44, 85-95.
-   Readings, B. (1996). The University in Ruins. Cambridge, MA: Harvard University.
-   Ritzer, Geotge. (2013). Sociological Theory, McGraw Hill.
-   Scott, P. (1995). The Meaning of Mass Higher Education. Opcn University Press.
-   Trow, M. (1973). Problems in the Transition from Elite to Higher Education. Carnegie Commission on Higher Education Berkeley, Mass Calif.