نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیاردانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

آموزش شهروندی به ساکنان شهر یکی از رسالت‌های نهادهای مختلف اجتماعی در محیط شهری است. هم‌چنین یکی از طرح‌هایی که به صورت یک مداخلة شهروندی در سطح مدارس راهنمایی شهر تهران در حال انجام است طرح «شهردار مدرسه» است. هدف این طرح توسعه و ترویج مشارکت اجتماعی و نهادینه کردن مهارت‌های شهروندی در بین دانش‌آموزان است. بر این اساس مقالة حاضر به بررسی میزان اثربخشی طرح شهردار مدرسه پرداخته است؛ زیرا دست‌اندرکاران و مسئولان مدیریت شهری و نیز آموزش و پرورش همواره با این پرسش مواجه بوده‌اند که تا چه اندازه طرح شهرداری مدرسه به لحاظ اهداف مورد نظر از اثربخشی لازم برخوردار است؟ برای سنجش میزان اثربخشی طرح شهردار مدرسه از مدل CIPp استفاده ‌شده است. البته سعی شده در این مطالعه فقط نتایج ارزش‌یابی کیفیت برون‌داد طرح ارائه شود. روش انجام تحقیق ارزش‌یابی است و جامعة آماری آن را کلیة دانش‌آموزان شهردار مدرسه، والدینشان و مدیران مدارس در مناطق 22 گانة شهرداری در سال تحصیلی 1391 - 1390 تشکیل می‌دهد. برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزار «پرسش‌نامه» و نیز برای سنجش وضعیت اعتبار مفاهیم و متغیرها از دو روش‌ اعتبار صوری و اعتبار نمونه‌گیری (منطقی) استفاده شده است. هم‌چنین از آزمون آلفای کرونباخ برای دست‌یابی به پایایی مفاهیم کمک گرفته‌ایم. در نهایت در جمع‌بندی وضعیت پیامدها و آثار طرح بر روی دانش‌آموزان می‌توان چنین قضاوت کرد که بیش‌ترین تأثیر طرح شهردار مدرسه در افزایش احساس مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نیز افزایش علاقه و تعلق نسبت به محیط مدرسه است. در مقابل مواردی از قبیل افزایش مشارکت جمعی در بین دانش‌آموزان، افزایش آموزش و آگاهی‌بخشی به سایر دانش‌آموزان مدرسه و نیز بهبود وضعیت تحصیلی شهرداران مدرسه در سطح نامطلوبی ارزیابی شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Citizenship Education In The Schools of Tehran: Effects and Consequences

نویسنده [English]

  • ahmad gheyasvand

چکیده [English]

Citizenship education is one of the objectives of social centers and institutions. The School Mayor Plan is a project of citizenship in the middle schools of Tehran. The aim of this project is to develop and promote social participation and institutionalize citizenship skills among students. This research evaluates the effectiveness of the School Mayor Plan. CIPP model is used to evaluate the effectiveness of this plan; however attempt has been made to present only the results of the evaluation of output quality. The research method is evaluation, and its population comprises all students who served as School Mayor, their parents and school administrators in Tehran in the academic year 2011-2012. In this study, we used a questionnaire to collect data and employed the face and sampling validity methods for reliability; also the Cronbach's alpha test was used for the validity of the variables. The findings indicate an increased sense of social responsibility and interest in and attachment to the school environment. In contrast, this plan did not have any positive impact on the social participation of students, the education and awareness of students, and the educational achievements of School Mayors.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • School Mayor
  • CIPP model
  • Quality Evaluation
  • output factors
  • schoolchildren in Tehran
-  ابراهیمی، محسن. (1373)، ارزش‌یابی طرح آزمایشی شهردار مدرسه، دفتر طرح و برنامه، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
-  ابطحی، سیدحسین. (1375)، بهره‌وری، تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
-  اتکینسون، رینا ال. (1373زمینة روان‌شناسی هیگارد، ترجمة جمعی از مترجمان، تهران: انتشارت رشد.
-  ازکیا، مصطفی، علیرضا دربان آستانه. (1382)، روش‌های کاربردی تحقیق، تهران: انتشارات کیهان.
-  استافل‌بیم، دانیل ال. (1389)، درآمدی بر الگوهای ارزش‌یابی، ترجمة غلامرضا یادگارزاده، آرش بهرامی و کورش پرند، تهران: انتشارت یادوارة کتاب.
-  اسلومن، مارتین. (1382)، استراتژیآموزشحرفه‌ای، ترجمۀ محمد ضیائی بیگدلی، تهران: نشر سارگل.
-  اشتینبرگ، لارنس. (1384)، نوجوانی، ترجمة فرهاد ماهر، تهران: انتشارات سازمان ملی جوانان.
-  ایکاف، راس. (1383)، بازآفرینی سازمان، ترجمة تقی ناصر شریعتی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
-  بازرگان، عباس. (1380)، ارزش‌یابی آموزشی مفاهیم، الگوها و فرایند عملیاتی، تهران: انتشارت سمت.
-  بولا، اچ. اس. (1375). ارزش‌یابی طرح‌ها و برنامه‌های آموزشی برای توسعه، ترجمة خدایار ابیلی، انتشارات مؤسسة بین‌المللی روش‌های آموزش بزرگ‌سالان.
-  پارسافر، رامین. (1387)، «اثربخشی و کارآیی سازمانی»، ماهنامة رفاه، ش 97.
-  پاکدوست، نسرین. (1377)، «بررسی تأثیر اجرای طرح شهردار مدرسه بر رشد اجتماعی نوجوانان سال تحصیلی1377»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة علوم تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
-  پللو، روبر. (1370)، شهروند و دولت، ترجمة ابوالفضل قاضی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  پورصادق، ناصر. (1390)، «رویکردهای ارزش‌یابی اثربخشی آموزش»، مجلة تدبیر، ش 160.
-  پیران‌، پرویز. (1373)، «گزارش نهایی طرح 20 (طرح‌ شهردار مدرسه؛‌ گامی‌ به سوی‌ نهادی‌ کردن‌ مشارکت‌های‌ اجتماعی)»، کارفرما: دفتر طرح و برنامة معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
-  پیران‌، پرویز. (1376)، «شهر شهروندمدار 2»، مجلة اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 121- 122.
-  پیران‌، پرویز. (1377)، «شهر شهروندمدار 5 (طرح شهردار مدرسه: پیش به سوی مشارکت‌های اجتماعی در حیطه‌های رسمی)»، مجلة اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 133 - 134.
-  پیران‌، پرویز. (1377)، «شهر شهروندمدار 4 (طرح شهردار مدرسه: پیش به سوی مشارکت‌های اجتماعی در حیطه‌های رسمی)»، مجلة اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 131 - 132.
-  تاجیک اسماعیلی، عزیرالله. (1393)، مدیریت شهری، آموزش و فرهنگ شهروندی، تهران: نشر تیسا.
-  دلاور، علی. (1385)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: نشر رشد.
-  رضائیان، علی. (1382)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
-  زین‌آبادی، حسن‌رضا و همکاران. (1386)، «دختران و آموزش فنی و حرفه‌ای»، مجلة پژوهش زنان، دورة 6، ش 2.
-  سلطانی، ایرج. (1380)، «اثربخشی آموزش در سازمان‌های صنعتی و تولیدی»، مجلة تدبیر، ش 119.
-  پورصادق، ناصر. (136)، «رویکردهای ارزش‌یابی اثربخشی آموزش»، مجلة تدبیر، ش 160.
-  سیف، علی‌اکبر. (1378)، روش‌های اندازه‌گیری و ارزش‌یابی آموزشی، تهران: انتشارات آگاه.
-  شارون، جوئل. (1379ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
-  شرکت توسعة فضاهای فرهنگی. (1374)، طرح اجرایی شهردار مدرسه، جزوة آئین‌نامة طرح، ستاد طرح شهردار مدرسه.
-  صالحی، کیوان و همکارن. (1388)، «کاربست رویکرد سیستمی در ارزش‌یابی کیفیت هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای»، فصلنامة نوآوری‌های آموزشی، ش 29، سال هشتم.
-  فتحی واجارگاه، کورش و طلعت دیبا واجاری. (1384)، ارزش‌یابی اثربخشی دوره‌های آموزشی، تهران: نشر آییژ.
-  فرمهینی فراهانی، محسن. (1389)، تربیت شهروندی، تهران: نشر آییژ.
-  کردی، مراد. (1374)، «طرح شهردار مدرسه یا مدیریت مشارکت عمومی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه تهران.
-  کیامنش، علیرضا. (1377)، روش‌های ارزش‌یابی آموزشی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
-  گلشن فومنی، محمد رسول. (1357)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر دوران.
-  مولایی، اصغر. (1390)، «ضرورت تمرین عملی آموزه‌های شهروندی به عنوان مکمل آموزش‌های نشری شهروندی»، سمینار رسانه و آموزش شهروندی، مؤسسة فرهنگی ـ هنری تبلور اندیشة نو.
-   M. Apple. (1991), Power and Democracy in School, Routledge, Publishing Company, New York.
-   P. L. Berger. (1997), “Against the current, prospect , march.
-   P. L. Berger. (1966), The Social Construction of Reality, A Treatise in the sociology of knowledge, Harmonds worth, middle sex: penguin.
-   C. Ford, F. Beach. (1951), Patterns of sexual behavior, New York: Harper and Row.
-   J. Hill. (1983),“Early adolescence: A frame work, Journal of Early Adolescence, 3.
-   Janoski, Thomas (1998), Citizenship and Civil Society, Cambridge: Cambridge University Press.
-   D. L. Kirk Patrick. (1998), Evaluating training programs, Chapters 1, 2 , 7 and 8.
-   D. L. Kirk Patrick. (1996), Evaluating Training Programs: The Four Levels, Berrett Publishing, New York.
-   R. Larson. (1983), “Adolescents’ daily experience with family and friends: Contrasting opportunity systems, Journal of Marriage and the Family, 45.
-   P. Parviz. (1996), “School Mayors of Iran: World’s Youngest Mayors Learning Social Participation, 4th International Congress of Educating Cities as an international model project Chicago.
J. Potter (2002), Active Citizenship in Schools, Kogan page.