نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی تهران

2 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول).

چکیده

چکیده
شهرنشینی در ایران در سال‌های گذشته با رشد قابل‌توجهی همراه بوده، اما به دور از مشکلات و پیامدهای منفی نیز نبوده است؛ بخشی از این مشکلات حاصل عدم توجه کافی به بُعد فرهنگی شهر و شهرنشینی در نظام برنامه‌ریزی می‌باشد. بنابراین، تحقیق حاضر، با هدف بررسی و مطالعۀ جایگاه توسعۀ فرهنگی شهر در نظام سیاست‌گذاری ج. ا. ایران نگاشته شده است. روش به کار رفته برای نیل به مقصود تحقیق، روش تحلیل محتوای کیفی به شیوۀ قیاسی می‌باشد؛ بر این اساس، مقوله‌های مورد نظر برای بررسی در متن قانون برنامه‌های پنج‌سالۀ پنجم و ششم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج. ا. ایران، به‌عنوان واحدهای موردمطالعه، از پیش بر اساس نظریات تدوین‌شده و پس از طراحی دستور کار رمزگذاری (با الگوگیری از کار مایرینگ)، جستجو و مورد تحلیل و نقد قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق بیانگر توجه ناقص و تک‌بُعدی قانون برنامه‌های پنجم و ششم به توسعۀ فرهنگی شهر و مؤلفه‌های آن (شهروند فرهنگی و سرمایۀ فرهنگی شهر) است؛ برنامۀ پنجم بر سرمایۀ فرهنگی شهر و برنامۀ ششم بر شهروند فرهنگی تأکید دارد. مقوله‌های مورد توجه در برنامه‌ها در بیشتر موارد به‌صورت غیرمستقیم و تک‌بُعدی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به‌طور کلی، بر اساس یافته‌های تحقیق، پیشنهاد می‌گردد مقوله‌های مغفول توسعۀ فرهنگی شهر در این برنامه‌ها، شامل: آموزش و حمایت از حقوق و مسئولیت‌های شهروندی شهروندان، نیازسنجی و نظرسنجی در زمینه‌های فرهنگی از شهروندان، گسترش ارتباطات بین‌شهری، گسترش پارک‌ها و فضای سبز، اطلاع‌رسانی در زمینه‌های فرهنگی و استفادۀ بیشتر از عناصر فرهنگی و هنری در فضای شهر در برنامه‌های آتی مورد توجه قرار گیرند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Position of City Cultural Development in the Policy Making System of Islamic Republic of Iran (Case Study: The 5th and 6th Five-Year Plans of Economic, Social, and Cultural Development)

نویسندگان [English]

  • bizhan zare 1
  • reza safarishali 2
  • Davoud Fatemi 3

1 Associate Professor Department of Social Sciences, Kharazmi University of Tehran

2

3 PhD Candidate of Cultural Policy Making, Kharazmi University

چکیده [English]

 
Abstract
Urbanization in Iran has grown significantly in recent years, but it has not been far from negative problems and consequences; Part of these problems is due to the lack of attention to the cultural dimension of the city and urbanization in the planning system. Therefore, the present research is written to study the position of city cultural development in the policy making system of Islamic Republic of Iran. The method used to achieve the purpose of the research is the qualitative content analysis method in a deductive way; accordingly, the categories for study in the text, has been developed based on theories and after encoding agenda design (with the patterning of Myring's work), search and has been analyzed and criticized. Units of study is the 5th and 6th five-year plans of economic, social, and cultural development of Islamic Republic of Iran. The findings of the research indicate that the fifth and sixth plans are inadequate to the city cultural development and its components (cultural citizen and cultural capital
of the city). The fifth plan focuses more on the cultural capital of the city and the sixth plan focuses more on cultural citizen. Indicators of interest in the plans are considered in most cases indirect and one-dimensional. In general, based on the findings of the research, it is suggested that the neglected indicators of city cultural development in these plans include: education and protection of citizens' rights and responsibilities, need assessment and surveys in cultural fields from the citizens, the development of inter-city communication, the development of parks and green space, information in cultural fields and the use of cultural and artistic elements in the city space to be considered in future plans.
Keywords: City Cultural Development, Policy Making System, Cultural Citizen, Cultural Capital of the City
 

منابع
-    افراسیابی، حسین. (1388). بررسی راهکارهای توسعۀ فرهنگی شهر شیراز از دیدگاه کارشناسان فرهنگی و جوانان، شیراز: معاونت برنامه‌ریزی شهرداری شیراز.
-    پوراحمد، احمد و همکاران. (1397). «تدوین برنامۀ راهبردی توسعۀ شهر قزوین با تأکید بر نقش عوامل فرهنگی»، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال نهم، شمارۀ 33.
-    چنگلوایی، یونس. (1390). نقش فرهنگ در راهبردهای توسعۀ شهرهای جدید، مورد پژوهی شهر جدید چهارم اصفهان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان.
-    حریری، نجلا. (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
-    خیری، الهام. (1395). بررسی مقایسه‌ای وضعیت توسعۀ فرهنگی و سرمایۀ فرهنگی در شهر جدید پرند و رباط‌کریم، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
-    رحیمی، سمانه. (1390). بررسی نقش نهادهای متولی مدیریت شهری در ارتقاء فرهنگ شهروندی مطالعۀ موردی: شهر فسا، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز.
-    سازمان برنامه ‌و بودجه. (1389). قانون برنامۀ پنجم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1394-1390)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
-    سازمان برنامه و بودجه. (1395). قانون برنامۀ ششم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
-    شربتیان، محمدحسن. (1392). «مطالعۀ جامعه‌شناختی پیوست فرهنگی در حوزۀ مدیریت شهری»، ماهنامۀ مهندسی فرهنگی، سال هشتم، شمارۀ 86.
-    صالحی‌امیری، سیدرضا؛ چاوش‌باشی، فرزانه. (1389). «چالش‌های فرهنگی شهرنشینی در ایران»، فصلنامۀ پژوهشنامه، شمارۀ 36.
-    عطافر، علی؛ آقاسی، سعید. (1391). «طراحی و ارائۀ مدل سنجش توسعۀ فرهنگی شهری بر اساس رویکردهای تفکر هوشمند و ظرفیت‌سازی فرهنگی (مطالعۀ موردی شهر اصفهان)»، فصلنامۀ مطالعات شهری، سال دوم، شمارۀ 4.
-    کریپندورف، کلوس. (1383). تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
-    کشاورزترک، حمید. (1393). جایگاه برنامه‌ریزی فرهنگی در نظام توسعۀ شهری ایران با رویکرد آینده‌پژوهی، رسالۀ دکتری، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
-    لطیفی، غلامرضا. (1382). «توسعۀ شهری پایدار و توسعۀ فرهنگی»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 22.
-    هولستی، آل.آر. (1380). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه: نادر سالارزاده‌امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
 
-    Beaker, G. and D. Cardinal. (2001). Beyond Garrets and Silos: Bringing Communities Together through Cultural Planning, www.culturalplanning. Ca/mccp_monograph_may2.pd.
-    Duxbury. N. (2003). “Toward a CreativeCity”, [Conference Paper] The City of Nanaimo’s Commuinty Forum on Arts and Culture. [Online Avalable].
-    Florida, R. (2005). The Rise of the Creative Class: and how it’s Transforming, Leisure, Community and Everyday Life, Basic Books.
-    Grodach, C. (2006). Cultural Development and the Entrepreneurial City: The Flagship Cultural Strategy in Los Angeles, San Francisco, and San Jose, PH.D Thesis in Urban Planning, University of California, Los Angeles.
-    Lnadry, C. (2006). The Art of City-Making, London: Earth scan.
-    Mercer, C. (2002). Towards Cultural Citizenship: Tools for Cultural Policy and Development, Stockholm: The Bank of Sweden Tercentenary Foundation and Gidlunds Forlag.
-    Mommaas, H. (2004). “Cultural Clusters and the Post-industrialCity: Towards the Remapping of Urban Cultural Policy”, Urban Studies, Vol. 41, No. 3, pp 507-532.
-    Myring, P. (2000).“Qulitative Content Analysis”, forum:Qualitative Social Research, Vol. 1, N. 2.
-    Rosenstein, Carole. (2011). “Cultural Development and City Neighborhoods”, City, Culture and Society, 2: 9-15.
-    Trotter, R. (1998). Cultural Policy. In. K. McGowan (Ed.). The Year’s Work in Critical and Cultural Theory, Blackwell Pub.
-    Tweed, C. & Sutherland, M. (2007). “Built Cultural Heritage and Sustainable Urban Development”, Landscape and Urban Planning, Vol. 83: 62-69.
-    Varbanova, L. (2007). Our Creative Cities Online, In. B. Cvjeticanin (Ed.). Cultural Transitions in Southeastern Europe: The CreativeCity: Crossing Visions and New Realities in the Region, UNESCO Press.
-    Zhang, Y, and M B Wildemuth. (2009). “Qualitative Analysis of Content”, In Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science: 308-319.