امروزه هیات امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی نقش مهمی در گذار این مؤسسات به سمت سیستم‌های پیچیده و انطباقی ایفا می‌نمایند و ارزیابی قانونمند عملکرد، ابزاری کلیدی برای بهبود اثر بخشی هیات امنا و توسعه راهبری دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فراهم می کند. در این مقاله، روند پژوهی تغییرات ترکیب و کارکردهای هیات‌های امنای دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی، با هدف کلی تبیین تحلیلی عملکرد هیات‌های امنا در طول سالیان گذشته و از ابتدای تأسیس این نهاد در کشور مورد مداقه قرار گرفته و با کارکردهای فعلی نهادهای مشابه در کشورهای غربی مقایسه شده است. بررسی عملکرد هیات‌های امنای وابسته به این وزارت، با توجه به تقسیم بندی مرکز هیات‌های امنا و هیات ممیزه مرکزی وزارت علوم و بر اساس احکام صادر شده، در سه دوره«4» ساله (سالهای بین 1370 تا 1382) و یک دوره «2» ساله (سالهای بین 1384 تا 1386) به صورت متمایز انجام شده است. بررسی کارکردها در این پژوهش با استفاده از مطالعة کتابخانه‌ای اسناد و مستندات و روش تحلیل محتوا ، و برای مقایسه این کارکردها با موارد مشابه در دانشگاههایمعتبرغربی،از روش مطالعه کتابخانه ای و مطالعه تطبیقی استفادهشده است ،برای انجام نمونه‌گیری از مصوبات هیات‌های امنا از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده و در نهایت، مصوبات نشست‌های هیات امنا نمونه‌گیری شده، به عنوان واحد اساسی تحلیل، مورد پژوهش قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می دهد که عملکرد بهتر این نهاد نسبت به سایر دوره‌ها، ورود به حیطه‌های استراتژیک، تفاوت بین کمیت، کیفیت و محتوای مصوبات هیات امنای مؤسسات مختلف، افزایش تقاضای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی برای تشکیل هیات امنای مستقل، در برهه‌هایی اتفاق افتاده که طی آن افزایش کارکردهای این نهاد یا تفویض اختیارات از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت گرفته است. این در حالی است که نسبت به نهادهای مشابه در کشورهای پیشرفته، هیات‌های امنای دانشگاه‌های کشور هنوز از اختیارات کمتری برخوردار هستند.
Strategic Development of Universities Explanation of Functional Elements of Board of Trustees and Trend Analysis of Function & Combination
چکیده [English]
Today, board of trustees in universities and higher education Institutions has an essential role to enhance them to complex, dynamic and adaptive systems and legal evaluation of performance is one of the most effective tools for Improvement of their effectiveness. In this research paper, changes of combination and functions of the board of trustees investigated with the trend analysis from beginning of its foundation, and compare these functions with the similar institutions in the united state and Europe. The purpose of this study was evaluation of how boards of trustees have used the legal capacities after 1998. Finally the research presents differences between activities of boards of trustees before "Fourth Economic, Social, Cultural plan Act "and" Act of Goals, Functions and Structure of ministry of Science, Research, and Technology " and after them.
کلیدواژه ها [English]
board of trustees, public universities and research institutions, Act of Establishing Boards of Trustees for IranianUniversities and Higher Education Institutions Iran, Act No 49 of Fourth Economic, Social, Cultural Plan Act
مراجع
- آذرگشب، اذن اله و همکاران. (1386)، کارکردهای هیات‌های امنای دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در طی سالهای1370 تا 1385. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 46.
- باباجانی، جعفر. (1386)، حسابداری و کنترل‌های مالی دولتی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، چاپ پنجم.
- باردن، لورنس. (1375)، تحلیل محتوا. ترجمه: ملیحه آ شتیانی و محمد یمنی دوزی سرخابی،.تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- برایسون، جان. ام. (1372)، برنامه ریزی استراتژیک برای سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی. ترجمه: عباس منوریان، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- حیدری عبدی، احمد. (1379)، بررسی نگرش اعضای هیات‌های امنای دانشگاه‌های کشور دربارة قانون تشکیل هیات‌های امنا و نتایج آن در ادارة امور دانشگاهها. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، گزارش نهایی طرح.
- شریعت، بهاءالدین. (1373)، تحلیلی برعملکرد هیات امنا در نظام آموزش عالی کشور. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره‌های 7 و 8.
- کسکه، شهاب و وطنی، علی. (1380)، نظر سنجی از اعضای هیات‌های امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی پیرامون نقش بهینه این نهاد، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، گزارش نهایی طرح.
- کسکه، شهاب. (1387)، هیات امنا در آموزش عالی، دایره المعارف آموزش عالی، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی (در دست چاپ)، چاپ دوم.
- کسکه، شهاب و همکاران. (1388)، ارزیابی عملکرد هیات‌های امناتهران. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی.
- مجموعه مقالات اولین سمینار هیات‌های امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی. (1375)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
- مجموعه قوانین و مقررات کشور از ابتدا تاکنون. (1387)، بسته نرم افزاری لوح حق، تهران: مجلس شورای اسلامی ایران، ویرایش دوم.
- مجموعه مصوبات هیات امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی. (1387-1370)، تهران: دفتر هیات‌های امنا و هیات ممیزه مرکزی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
- Bastedo, Michael (2009). Conflicst, Commitments, and Cliques in the University: Moral Seducation as a Threat to Trustee Independence.American Educational Research Journal. Vol,46. No 2. PP354-386.
-Binder,Denis. (2005). The changing Paradigm in Public legal education.ChapmanUniversity, School of Law. Available at:
- Campbell. (2002); Governance Structures: Academic Senate and Trustee Boards; Available at: http://www.asstudent.unco.edu/students/ae-extra, P. 2.
- Duryea, E. D. (2000). The academic corporation: A history of college and university governing boards.New York: Flamer Press.
- Howkins,S,.N. (2004).Board Development and Its impact on The Effectiveness of North Karolina Community College Board of Trustees. proquest Dissertation, UMI Number 3128764.
- Ingram, R. T., & Weary, W. A. (2000). Presidential & board assessment in higher education: Purposes, policies, & strategies. Washington, DC: Association of Governing Boards of Universities & Colleges.
- Michael, S. O., & Schwartz, M. (1999). Perceived role of trustees: A study of higher education institutions in Ohio. Journal of Educational Administration, 37, 165-183.
- Taylor, B. E. (1993). Assessing board performance. In R. T. Ingram (Ed.), Governing public colleges and universities: A handbook for trustees, chief executives, and other campus leaders. (pp. 361-376). San Francisco: Jossey-Bass
ابتدای صفحه