نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شیوا پروائی ¹
• محمدحسین شریفی ساعی ²

¹ دکتری جامعه شناسی، عضو هیات علمی گروه جمعیت‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

² گروه آموزش علوم اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان

چکیده

نخبگان دانشگاهی به عنوان سرمایه‌های انسانی و فرهنگی نقش بسیار تاثیرگذار و مثبتی در فرایند توسعه جامعه‌ ایفا می‌کنند. با این حال یکی از مسائل اجتماعی امروز، شتاب در مهاجرت نخبگان است. پژوهش حاضر به دنبال کشف موانع ماندگاری نخبگان دانشگاهی از منظر تجربه زیسته خود آن‌ها با روش پژوهش کیفی است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته و تکنیک تحلیل داده‌ها، تحلیل مضمون است و مضامین پایه، سازمان‌دهنده و مضمون فراگیر از متن مصاحبه‌ها استخراج شده است. یافته-های پژوهش نشان می‌دهد «بی‌ثباتی‌های اقتصادی، ناامنی‌های شغلی، احساس محرومیت نسبی، احساس ناامنی، افت خلاقیت‌ها و تولیدات علمی، ضعف جایگاه پژوهش، کمبود حمایت‌های مالی و رفاهی، ضعف نظام جذب و استخدام، غلبه نگاه کمی‌گرا و فقدان نگاه تمایزمحور، مشکلات بوروکراسی و نظام اداری، فقدان فضای مطلوب علمی و سیاسی، احساس تبعیض، گسست فرهنگی، دغدغه‌های آموزشی و فرهنگی فرزندان، فشارها و تنش‌های خانوادگی» از جمله موانع ماندگاری نخبگان دانشگاهی در ایران است. یافته‌ها نشان می‌دهد زندگی روزمره نخبگان ایرانی اسیر مثلث ناکارآمدی در سه قلمرو اقتصاد، دانشگاه، فرهنگ-سیاست است. زندگی روزمره نخبگان اسیر ناکارآمدی‌های چندگانه در قلمروهای مختلف است که همه این‌ها موانع ماندگاری نخبگان را تشکیل می‌دهد. همچنین نخبگان در کشاکش بین سلطه‌گری اقتصاد در زندگی روزمره و پیگیری دغدغه‌های فرامادی زیست می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

• مهاجرت نخبگان
• ماندگاری نخبگان
• نخبگان دانشگاهی
• جامعه شناسی مهاجرت
• مسائل اجتماعی ایران

موضوعات

• توسعه اجتماعی - رفاه اجتماعی -جهانی شدن -تعرضات خانوادگی -رضایت شغلی- مشارکت اجتماعی

عنوان مقاله [English]

Sociology of elite migration; barriers to the sustainability of academic elites in Iran

نویسندگان [English]

• shiva parvaei ¹
• Mohammad Hosein Sharifi Saei ²

¹ Department of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

² Department of Social Sciences, Farhangian University

چکیده [English]

As human and cultural capital, academic elites play an influential and positive role in societal development. One of today's social issues is the accelerating migration of elites, which the present study seeks to explore the barriers to the permanence of academic elites from the perspective of their lived experiences using a qualitative research method. The data collection tool was in-depth and semi-structured interviews, and the data analysis technique was thematic analysis. The basic, organizing, and global themes were extracted from the interview transcripts. The findings of the study show that "economic instability, job insecurity, relative deprivation, feelings of insecurity, decline in creativity and scientific production, weakness of the research position, lack of financial and welfare support, weakness of the recruitment and employment system, dominance of a quantitative perspective and lack of a differentiated perspective, bureaucratic problems and administrative system, lack of a desirable scientific and political environment, feelings of discrimination, cultural gap, Educational and cultural concerns for children, and family pressures and tensions" are among the barriers to the permanence of academic elites in Iran. The everyday life of elites is trapped in multiple inefficiencies in various realms, all of which constitute barriers to retaining elites. Moreover, elites are caught in a struggle between the dominance of economics in everyday life and the pursuit of non-material concerns. "

کلیدواژه‌ها [English]

• migration of elites
• permanence of elites
• academic elites
• sociology of migration
• social issues of Iran